2.5. Emisyon İşlemleri

2014 yıl sonu itibarıyla emisyon hacmi bir önceki yıla göre yüzde 13,8 oranında artış göstererek 85,1 milyar TL’ye ulaşmıştır. Dolaşımdaki banknot sayısı ise yüzde 8,4 oranında artış göstererek 2014 yılı sonunda 1.426,6 milyon adet banknota ulaşmıştır. 2004-2014 döneminde emisyon hacmi yıllık ortalama yüzde 21,3 oranında artış gösterirken, 2005 ve 2009 yıllarında gerçekleştirilen para reformunun birinci ve ikinci aşamaları doğrultusunda üst değerde banknotların tedavüle çıkarılması sonucunda dolaşımdaki banknot sayısı yıllık ortalama yüzde 1,9 artmıştır (Grafik 31).

Tedavülden kaldırılan ve 10 yıllık zaman aşımı süresi devam eden banknotlar hariç tutulduğunda, 31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla tedavülde 1.323 milyon adet banknot bulunmaktadır. 2014 yıl sonu itibarıyla emisyon hacminin kupür dağılımında, adet olarak en yüksek paya sahip olan kupürler 100 ve 50 TL’dir (Grafik 32). Adet olarak en yüksek paya sahip iki kupürün (100 ve 50 TL’nin) toplam içindeki payı ise yüzde 48,1 oranındadır. Tutar olarak en yüksek paya sahip 100 ve 200 TL’nin toplam içindeki payları sırasıyla yüzde 51,1 ve yüzde 26,4 seviyesindedir (Tablo 1).

(*) Tedavülden kaldırılan ve 10 yıllık zaman aşımı süresi devam eden banknotlar.
Kaynak: TCMB.

2004 yılında yüzde 2,3 olan “Yıllık Ortalama Emisyon Hacmi/GSYİH” oranı, 2005-2014 döneminde yıllık ortalama yüzde 7,4 oranında artış göstererek 2014 yılında yüzde 4,7 düzeyinde gerçekleşmiştir (Grafik 33).

2014 yılında TCMB’nin hizmet verdiği 21 şube, 16 banknot deposu ve 2 vezne merkezinde 300 milyar Türk liralık tahsilat, 310,3 milyar Türk liralık tediye olmak üzere toplam 610,3 milyar Türk liralık işlem gerçekleştirilmiştir.

TCMB şubelerinin bulunmadığı illerde gerek banknot kalitesinin iyileştirilmesi, gerekse piyasanın çeşitli kupür ihtiyacının zamanında karşılanabilmesi amacıyla 16 ilde faaliyette bulunan banknot depolarında 2014 yılında 32,9 milyar Türk liralık tahsilat, 33,3 milyar Türk liralık tediye işlemi yapılmıştır. Diğer bir ifadeyle, TCMB’de gerçekleşen toplam işlem hacminin yüzde 10,8’i banknot depolarında gerçekleşmiştir.

2012 yılında faaliyete geçen ve İstanbul Şubesi’ne bağlı olarak hizmet veren Avrupa Yakası Vezne Merkezi 2014 yılında İstanbul ilinin toplam işlem hacminden yüzde 38,7 pay alırken, aynı dönemde Anadolu Yakası Vezne Merkezi’nin payı da yüzde 29,4 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde, Avrupa Yakası Vezne Merkezi toplam işlem hacminden yüzde 11,9, Anadolu Yakası Vezne Merkezi ise yüzde 9 oranlarında pay almış ve adeta ikinci ve dördüncü büyük şubemiz gibi faaliyet göstermiştir.