2.8. İletişim Politikası ve Faaliyetler

TCMB, uygulamakta olduğu para politikasının yanı sıra sahip olduğu araç bağımsızlığının beraberinde getirdiği hesap verme sorumluluğu çerçevesinde etkin bir iletişim politikası yürütmeye özen göstermektedir. Bu sebeple TCMB, 2014 yılında da iletişim ve şeffaflık alanındaki yaklaşımını geliştirerek uygulamakta olduğu politikalar çerçevesinde kamuoyu tarafından duyulan güveni ve politikaların etkinliğini artırmayı amaçlamıştır.

Bankanın hesap verme sorumluluğuyla ilgili düzenlemeler TCMB Kanunu’nun 42. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Bu madde doğrultusunda, Başkan Erdem Başçı 2 Haziran 2014 ve 24 Kasım 2014 tarihlerinde Bakanlar Kurulunda, 13 Şubat 2014, 23 Temmuz 2014 ve 17 Aralık 2014 tarihlerinde ise Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunda ekonomik görünüm ile para ve kur politikaları uygulamalarına ilişkin sunum yapmıştır. Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde TCMB, 2014 yılında da analitik bilançosunu günlük olarak Genel Ağ sitesinde yayımlamaya devam etmiştir. Bağımsız denetimden geçirilmiş olan bilanço ve gelir-gider tabloları ile denetim sonuçlarını bir rapor aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır. Benzer şekilde TCMB, aldığı politika kararlarının gerekçeleri ve bunların sonuçlarını da düzenli raporlar ve sunumlar aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır.

Uygulanmakta olan para politikası çerçevesinde TCMB’nin temel iletişim dokümanları PPK duyuruları ve Enflasyon Raporu’dur. Banka, daha önce duyurduğu takvime uygun olarak yayımladığı Enflasyon Raporu ile uluslararası ekonomik gelişmelere; enflasyon, arz ve talep gelişmelerine; finansal piyasalar ve finansal aracılık ile kamu maliyesine ilişkin genel değerlendirmelerini kamuoyu ile paylaşmış; orta vadeli enflasyon öngörülerini açıklamıştır. Ayrıca Enflasyon Raporu’nda Türkiye ekonomisi ile ilgili güncel konular hakkında hazırlanan tematik kutulara da yer verilmektedir. Bu çerçevede Enflasyon Raporu 28 Ocak 2014 ve 24 Temmuz 2014 tarihlerinde Ankara’da, 30 Nisan 2014 ve 31 Ekim 2014 tarihlerinde ise İstanbul’da Başkan Erdem Başçı’nın katılımıyla düzenlenen basın toplantıları eşliğinde yayımlanmıştır.

2014 yılında TCMB, PPK tarafından kısa vadeli faiz oranlarına ve diğer para politikası araçlarına ilişkin alınan kararlar ile PPK toplantı özetlerini, “2014 Yılında Para ve Kur Politikası” metninde açıklanan tarih ve saatte TCMB Genel Ağ sitesinde yayımlamaya devam etmiştir. TCMB, 2015 yılında uygulayacağı Para ve Kur Politikasını 10 Aralık 2014 tarihinde kamuoyu ile paylaşmış, ayrıca “2016 Yılında Para ve Kur Politikası” metnini de 9 Aralık 2015 tarihinde duyuracağını açıklamıştır. TCMB, başlıca faaliyetleri ile kamuoyunu yakından ilgilendiren uygulama değişikliklerini de 2014 yılı boyunca 87 adet basın duyurusu aracılığıyla paylaşmıştır.

Aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmak amacıyla, “Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu”nun enflasyonun açıklandığı günü takip eden iş günü yayımlanmasına devam edilmiştir.

Temel amacı olan fiyat istikrarının yanı sıra finansal istikrarı da gözeten TCMB, daha önce açıkladığı yayımlama takvimi uyarınca 29 Mayıs 2014 ve 27 Kasım 2014 tarihlerinde Finansal İstikrar Raporu’nu Genel Ağ sitesinde açıklamıştır. TCMB, Finansal İstikrar Raporu’nda finansal istikrar alanında Türkiye’deki ve dünyadaki güncel gelişmeler ışığında finansal sisteme ilişkin görüşlerini kamuoyu ile paylaşmıştır

TCMB, Bankanın ve uyguladığı politikalarının kamuoyu tarafından anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla 2014 yılında da çeşitli yayınlar hazırlayarak bu yayınları basılı ve elektronik ortamda paylaşmıştır. Bu kapsamda, 2014 yılında “Ödeme Sistemleri - Türkiye’de Ödeme Sistemleri” adlı kitapçık yayımlanmış ve bankalara, Türkiye’de ekonomi alanında eğitim veren fakültelere, kütüphanelere, sivil toplum kuruluşlarına ve çeşitli kurumlara dağıtılmıştır. Buna ek olarak, “Finansal İstikrar - Türkiye’de Finansal İstikrar Gelişmeleri ” adlı kitapçığın ise hazırlık süreci devam etmektedir. Gerek politika uygulamaları, gerek TCMB’nin kurumsal yapısı, faaliyetleri ve yayınları hakkında kamuoyunun farklı kesimlerinin bilgilendirilmesi amacına yönelik olarak hazırlanmakta olan üç aylık “TCMB Bülten” ve “CBRT Bulletin”in yayımına 2014 yılında da devam edilmiştir. Yurt içinde ve yurt dışında geniş bir çevreye gönderilen Bülten’e TCMB Genel Ağ sitesinden de ulaşılabilmektedir. Öte yandan, TCMB politikalarının ve uygulamalarının kamuoyuna tanıtılabilmesi amacıyla Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanan bir broşür de Genel Ağ sitesinde yayımlanmıştır.

TCMB tarafından 2014 yılında yayımlanan diğer bir eser “Osmanlı Finans Sisteminde Modernleşme” üst başlığı ile yayımlanan iki ciltlik albüm kitaptır. “Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’de Merkez Bankası Arayışları” ve “Osmanlı Para Reformu” başlıklarını taşıyan bu iki ciltte, Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda gerçekleştirdiği para reformları ve bu reformlar çerçevesinde düzenleyici bir merkez bankası kurulmasına yönelik girişimleri ele alınmıştır. Söz konusu albüm kitap, Hüseyin Al, Şevket Kamil Akar ve Kaya Bayraktar tarafından yazılmıştır.

Doğrudan iletişim kapsamında Başkan Erdem Başçı tarafından 2014 yılında, yurt içinde ve yurt dışında gerek Banka politika ve uygulamalarını içeren, gerek güncel ekonomik gelişmeleri değerlendiren sunum ve konuşmalar gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 7 Nisan 2014 tarihinde Kayseri, 16 Haziran 2014 tarihinde Konya, 11 Eylül 2014 tarihinde Kastamonu’da sanayi ve ticaret odaları tarafından basına açık olarak düzenlenen konferanslarda ekonomik görünüm ile para ve kur politikası uygulamaları konularında sunumlar yapılmıştır. Ayrıca Başkan Erdem Başçı, 27 Mart 2014 tarihinde Türkiye Bankalar Birliğine (TBB), 21 Ekim 2014 tarihinde ise TBB ve Türkiye Kalkınma Bankaları Birliğine sunum yapmış ve çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından düzenlenen organizasyonlara, uluslararası toplantı ve konferanslara katılarak TCMB politikalarını kamuoyuna anlatmıştır. Başkan’ın, PPK üyelerinin ve Banka üst düzey yetkililerinin yaptıkları sunum ve konuşmalar ile Başkan’ın bazı konuşmalarının video kayıtlarına TCMB Genel Ağ sitesinden erişilebilmektedir.

TCMB iletişim politikası kapsamında banka ekonomistleri tarafından yöneltilen teknik düzeyde görüşme talepleri, 2011 yılının Mayıs ayından bu yana basına kapalı olarak düzenlenen toplantılar ile karşılanmaktadır. PPK üyelerinin yanı sıra ilgili birim temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen toplantılarda Baş Ekonomist veya Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürü tarafından son dönem makroekonomik gelişmelere ilişkin bir sunum yapılmakta, ardından PPK üyeleri katılımcıların sorularını cevaplandırmaktadırlar. 2014 yılında 7’si Ankara’da 1 tanesi ise Londra’da olmak üzere düzenlenen toplam 8 toplantıya yerli ve yabancı 563 ekonomist ve analist katılmıştır. Toplantılarda yapılan sunumlar “Teknik Sunumlar” başlığı ile Genel Ağ sitesi aracılığıyla paylaşılmıştır.

TCMB’nin bir diğer önemli iletişim kanalı olan TCMB Genel Ağ sitesi 2014 yılında da etkili bir şekilde kullanılmaya devam edilmiştir. Ayrıca Genel Ağ sitesinin yeniden yapılandırılmasına ilişkin çalışmalar tamamlanarak site 27 Eylül 2014 tarihinde yeni haliyle kullanıma açılmıştır. Yeni site tasarımı, Bankanın temel amaçları ile temel işlevleri gözetilerek hazırlanmıştır. Bu doğrultuda, sitenin menü yapısı ve sayfa içerikleri gözden geçirilmiş ve site, kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte düzenlenmiştir. Bunlara ek olarak, siteye Çocuklar İçin bölümü ve İnteraktif Grafikler gibi ek özellikler eklenmiştir. Ayrıca,“Temel Ekonomik Gelişmeler” dosyası ile Türkiye Ekonomisi ve para politikası açısından önemli ekonomik büyüklükler en güncel haliyle kamuoyu ile paylaşılmaya başlanmıştır.

Üniversitelerden, kamu kurum ve kuruluşlarından gelen talepler doğrultusunda, 2014 yılında hem TCMB İdare Merkezinde hem de Ankara dışında bilgilendirme programları düzenlenmiştir. Bu çerçevede, TCMB’ye ziyarete gelen üniversitelerin üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerinden oluşan 25 gruba Banka tarihi, para ve kur politikaları ve kariyer olanakları hakkında bilgi veren sunumlar yapılmıştır. Ayrıca, 18-20 Ekim 2014 tarihlerinde Türkiye Ekonomi Kurumu (TEK) tarafından düzenlenen “Dördüncü Uluslararası Ekonomi Konferansı”nda, TCMB politikalarını, uygulamalarını ve yayınlarını tanıtmak için bir sergilik kurulmuştur.

TCMB, Banka dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlarla iletişimini sağlamak amacıyla oluşturulan elektronik posta adresi iletisimbilgi@tcmb.gov.tr, Bilgi Edinme Kanunu kapsamında oluşturulan Bilgi Edinme Sistemi (BES) ve Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) aracılığıyla kendisine yöneltilen başvuruları değerlendirerek cevaplamayı 2014 yılında da sürdürmüştür. BES aracılığıyla 2014 yılında toplam 3.374, BİMER aracılığıyla ise 373 başvuru değerlendirilmiştir.

5 Haziran 2014 tarihinde yayımlanan “Finansal Erişim, Finansal Eğitim ve Finansal Tüketicinin Korunması Stratejisi ve Eylem Planları”na ilişkin Başbakanlık Genelgesi çerçevesinde TCMB, 2014 yılında, finansal eğitimi desteklemek amacıyla çeşitli sosyal medya hesaplarını kullanmaya başlamıştır. TCMB, bu amaçla, Twitter, Facebook, YouTube ve Flickr hesaplarını aktif olarak kullanmaktadır. Türkçe ve İngilizce tweet atılan hesaplar üzerinden 2014 yılı içinde en aktif kullanılan sosyal medya kanalı Twitter’da 400’ün üzerinde tweet atılmış, Türkçe hesap için yaklaşık 17.000 takipçi sayısına ulaşılmıştır. Ayrıca Youtube kanalıyla Başkan Erdem Başçı’nın konuşmaları da kamuoyu ile paylaşılmıştır.

Tüm bunlara ek olarak söz konusu Başbakanlık Genelgesi çerçevesinde, 2014 yılı boyunca TCMB tarafından kuruş kullanımının özendirilmesi ve tasarruf bilincinin artırılması konularında çeşitli bilgilendirme faaliyetleri düzenlenmiştir. Söz konusu faaliyetler ile kuruş kullanımının yaygınlaştırılmasından yola çıkılarak, tasarruf bilincinin yurt genelinde artırılması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, 16-23 Nisan 2014 tarihleri arasında, TRT tarafından Gaziantep’te düzenlenen “36. Uluslararası Çocuk Şenliği” kapsamında TCMB adına bir sergilik kurulmuştur. Sekiz gün süren şenlik boyunca çocuklara TCMB tarafından tasarlanmış olan TL simgeli ve tasarruf, kuruş, para, kumbara ve banka kavramlarına vurgu yapılan 67.500 adet Kuruş gönüllüsü rozet çıkartması, 64.000 adet 23 Nisan çocuk parası ile 63.000 adet TL simgeli kitap ayracı dağıtılmıştır. Ayrıca, aynı temaların işlendiği çizgi filmlerin gösterimleri de yapılmıştır.

Kuruş kullanımının özendirilmesi ve tasarruf bilincinin artırılması faaliyetleri kapsamında, kuruş kullanımı ve tasarruf bilinci konularındaki temel kavramları içeren “Kuruş Ailesi” çizgi öykü serisi Nisan 2014 itibarıyla TRT Çocuk Dergisi’nde yayımlanmaya başlamıştır. 2014 yılında çeşitli etkinlikler ve okullarda 80.000 adet TRT Çocuk Dergisi dağıtılmıştır. Kuruş ailesinin hikâyeleri TCMB Genel Ağ sitesinde ve sosyal medya hesaplarında da yayımlanmaktadır.

Söz konusu faaliyetler kapsamında ayrıca, Ankara’da bazı ilkokullar ziyaret edilmiş, öğrencilere tasarrufa ait kavramlar ve bilgiler aktarılmış, kampanya için hazırlanan materyaller dağıtılmış ve çizgi film gösterimleri yapılmıştır. Yurt genelinde ise farklı illerden toplam 28 okula söz konusu projeye ilişkin malzemeler içeren 4270 adet çanta gönderilmiştir.

2014 yılında TCMB, Finansal Eğitim Ulusal Stratejisi çerçevesinde ekonomi muhabirlerine temel ekonomi kavramları konusunda eğitim vererek, TCMB ifadelerinin ve makroekonomik verilerin doğru anlaşılmasını ve söz konusu haberlerin genel halk tarafından daha anlaşılır hale gelmesini amaçlamıştır. Bu amaçla 22 Kasım 2014 ve 20 Aralık 2014 tarihlerinde İstanbul’da, 29 Kasım 2014 ve 13 Aralık 2014 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen birer günlük seminerlere yaklaşık 70 gazeteci katılmıştır. Bu seminerlerde katılımcılara, Para Politikası ve Parasal Aktarım Mekanizması, Enflasyon Hedeflemesi Rejimi ve Operasyonel Çerçeve, Yakın Dönemde Türkiye’de Para Politikası Uygulamaları ve İletişim Politikası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS) Uygulamaları, Günlük Likidite Yönetimi, Para Arzı ve Merkez Bankası Bilançosu, Ödemeler Dengesi İstatistikleri ve Finansal İstikrar konularında bilgi verilmiştir.

Ayrıca TCMB 2014 yılında iki adet anket düzenlemiştir. Bu anketlerden ilki Nisan ayında gerçekleştirilen ve dört sorudan oluşan “Kuruş Kullanımı ve TL Simge Algısı”dır. İkinci anket ise Aralık ayında “Enflasyon Oranı ve Tasarruf” başlığı ile hazırlanmış olup katılımcılara altı soru sorulmuştur. Dar kapsamlı olarak yapılan bu anketlerle Finansal Eğitim konusunda bilgi toplanmıştır.

Bunların yanı sıra, para politikası karar alma sürecinde küresel gelişmelerin takibi ve raporlanması da, yurt içi ekonomik gelişmelerin izlenmesi gibi önem taşımaktadır. Bu çerçevede, küresel ekonomik gelişmeler günlük, haftalık ve aylık bazda takip edilmiş; bunlara yönelik ekonomik analizler yapılarak periyodik sunum ve raporlamalarla üst yönetim ve Banka içi bilgilendirmeler yapılmıştır. Bu bilgilendirme sürecinin PPK karar alma sürecine de önemli katkısı bulunduğu düşünülmektedir.