2.9. İletişim Politikası ve Faaliyetler
Para politikalarının etkin iletişimi, TCMB’nin fiyat istikrarı ve finansal istikrara yönelik uygulamalarının kamuoyu tarafından anlaşılabilmesi ve aynı zamanda araç bağımsızlığının beraberinde getirmiş olduğu hesap verme sorumluluğunun yerine getirilebilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle TCMB 2012 yılında iletişim ve şeffaflık alanındaki yaklaşımını daha da geliştirerek yeni uygulamakta olduğu para politikası çerçevesinde kamuoyu tarafından duyulan güveni ve politikaların etkinliğini artırmayı amaçlamıştır.
Hesap verme sorumluluğuna ilişkin düzenlemeleri içeren TCMB Kanunu’nun 42. maddesi doğrultusunda Başkan Erdem Başçı 2 Mayıs ve 22 Ekim 2012 tarihlerinde Bakanlar Kurulunda, 14 Haziran ve 6 Aralık 2012 tarihlerinde ise TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda ekonomik görünüm, para ve kur politikaları uygulamalarına ilişkin sunumlar yapmıştır. Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde TCMB, 2012 yılında da analitik bilançosunu günlük olarak Genel Ağ sitesinde yayımlamış, bağımsız denetimden geçirilmiş olan bilanço ve gelir-gider tabloları ile denetim sonuçlarını bir rapor aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır.
Uygulanmakta olan para politikası çerçevesinde TCMB’nin temel iletişim dokümanları PPK duyuruları ve Enflasyon Raporu’dur. Bu çerçevede Enflasyon Raporu, 31 Ocak 2012 tarihinde İstanbul’da, 26 Nisan ve 26 Temmuz tarihlerinde Ankara’da, 24 Ekim 2012 tarihinde ise İstanbul’da Başkan Erdem Başçı’nın katılımıyla düzenlenen basın toplantıları aracılığıyla yayımlanmıştır. Banka, Enflasyon Raporu ile uluslararası ekonomik gelişmelere, finansal piyasalara ve kamu maliyesine ilişkin genel değerlendirmelerini; enflasyon, arz ve talep gelişmeleri ile orta vadeli öngörülerini kamuoyu ile paylaşmıştır.
2012 yılında da, PPK’nın kısa vadeli faiz oranlarına ve para politikası araç setinde yer alan diğer araçlara ilişkin aldığı kararlar ile PPK toplantı özetlerinin TCMB Genel Ağ sitesinde yayımlanmasına devam edilmiştir. TCMB, 2013 yılında uygulayacağı Para ve Kur Politikasını 25 Aralık 2012 tarihinde kamuoyu ile paylaşmış, ayrıca "2014 Yılında Para ve Kur Politikası" metnini de 24 Aralık 2013 tarihinde açıklayacağını bildirmiştir. TCMB, kamuoyunu yakından ilgilendiren uygulama değişikliği ve faaliyetlerini de 2012 yılı boyunca basın duyuruları aracılığıyla paylaşmıştır.
Resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile PPK toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmak amacıyla "Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu", enflasyonun açıklandığı günü takip eden iş günü yayımlanmaya devam edilmiştir.
Temel amacı olan fiyat istikrarının yanı sıra destekleyici amacı olan finansal istikrarın iletişimine de özen gösteren TCMB, daha önce açıkladığı yayımlama takvimi uyarınca 31 Mayıs ve 29 Kasım 2012 tarihlerinde Finansal İstikrar Raporu’nu Genel Ağ sitesinde açıklamış ve böylelikle finansal sektörün bütününe ilişkin görüşlerini kamuoyuyla paylaşmıştır.
TCMB, toplumun görece daha az bilgi sahibi kesimlerine Bankayı ve uyguladığı politikaları tanıtmak amacıyla 2012 yılında çeşitli yayınlar hazırlayarak bu yayınları basılı ve elektronik ortamda paylaşmıştır. Bu kapsamda, 2012 yılında "Central Bank of the Republic of Turkey From Past to Present" adlı bir kitapçık yayımlanmış, hazırlık çalışmaları 2012 yılında sürdürülen "Merkez Bankası Bağımsızlığı - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Bağımsızlık" ve "Türkiye’de Banknot Basımının Tarihçesi - Banknot Üretim Süreci ve Emisyon Politikaları" adlı kitapçıkların ise baskı süreçleri 2013 yılından tamamlanmıştır. Anılan kitapçıklar bankalara, Türkiye’de ekonomi alanında eğitim veren fakültelere, kütüphanelere, sivil toplum kuruluşlarına ve çeşitli kurumlara dağıtılmıştır. Gerek politika uygulamaları gerek TCMB’nin kurumsal yapısı, faaliyetleri ve yayınları hakkında kamuoyunun farklı kesimlerinin bilgilendirilmesi amacına yönelik olarak hazırlanmakta olan üç aylık "TCMB Bülten" ve "CBRT Bulletin"in yayımına 2012 yılında da devam edilmiştir. Yurt içinde ve yurt dışında geniş bir çevreye gönderilen Bülten’e TCMB Genel Ağ sitesinden de ulaşılabilmektedir. Öte yandan, TCMB politikalarının ve uygulamalarının geniş kesimlere tanıtılabilmesi amacıyla Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanan bir broşür de Genel Ağ sitesinde yayımlanmış ve kamuoyunun farklı kesimlerine dağıtılmıştır.
Doğrudan iletişim kapsamında Başkan Erdem Başçı tarafından 2012 yılında, yurt içinde ve yurt dışında gerek Banka politika ve uygulamalarını içeren, gerek güncel ekonomik gelişmeleri değerlendiren sunum ve konuşmalar gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Bursa, Adana, Elazığ, Kocaeli ve Antalya’da sanayi ve ticaret odaları tarafından basına açık olarak düzenlenen konferanslarda ekonomik görünüm ile para ve kur politikası uygulamaları konularında sunumlar yapılmıştır. Başkan Başçı aynı zamanda çeşitli ulusal kanallarda yer alan programlara katılarak görsel medya aracılığıyla TCMB politikalarını kamuoyuna anlatmıştır. Başkan’ın ve PPK üyelerinin ve Banka üst düzey yetkililerinin yaptıkları sunum ve konuşmalar ile Başkan’ın bazı konuşmalarının video kayıtlarına TCMB Genel Ağ sitesinden erişim mümkündür.
Banka iletişim politikaları kapsamında banka ekonomistleri tarafından yöneltilen teknik düzeyde görüşme talepleri, 2011 yılının Mayıs ayından bu yana basına kapalı olarak düzenlenen toplantılar ile karşılanmaktadır. PPK üyelerinin yanı sıra ilgili Genel Müdürler ve Genel Müdür Yardımcılarının katılımıyla düzenlenen toplantılarda Başekonomist tarafından son dönem makroekonomik gelişmelere ilişkin bir sunum yapılmakta, ardından PPK üyeleri katılımcıların sorularını cevaplandırmaktadırlar. Bu çerçevede, 2012 yılında Ankara’da banka ekonomistlerine yönelik düzenlenen 20 toplantıya yerli ve yabancı toplam 596 ekonomist ve analist katılım gerçekleştirmiştir. Toplantılarda yapılan sunumlar "Teknik Sunumlar" başlığı ile Genel Ağ sitesi aracılığıyla paylaşılmaktadır.
TCMB’nin en önemli iletişim kanalı olan TCMB Genel Ağ sitesi 2012 yılında da etkili ve verimli bir şekilde kullanılmaya devam edilmiş, siteyi hafta içi günlük ortalama yaklaşık 109.000 farklı (tekil) kişi ziyaret etmiş, ziyaretçiler yaklaşık 9 milyon sayfaya ulaşmışlardır. 2012 yılı içinde en sık ziyaret edilen belgeler Enflasyon Raporları ve PPK Toplantı Kararları olmuştur.
Üniversitelerden, kamu kurum ve kuruluşlarından gelen talepler doğrultusunda, 2012 yılında hem İdare Merkezinde hem de Ankara dışında bilgilendirme programları düzenlenmiş, TCMB’ye ziyarete gelen üniversitelerin üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerinden oluşan 19 gruba Banka tarihi, para ve kur politikaları ve kariyer imkânları hakkında bilgi veren programlar düzenlenmiştir.
TCMB, Banka dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlarla iletişimini sağlamak amacıyla oluşturulan elektronik posta adresi iletisimbilgi@tcmb.gov.tr, Bilgi Edinme Kanunu kapsamında oluşturulan Bilgi Edinme Birimi ve Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) aracılığıyla kendisine yöneltilen başvuruları değerlendirerek cevaplamayı 2012 yılında da sürdürmüştür. Bilgi Edinme Sistemi aracılığıyla 2012 yılında toplam 11.129, BİMER aracılığıyla ise 1.376 başvuru değerlendirilmiştir.
Bunların yanı sıra, ülkemizin uluslararası ekonomik platformlarda tanıtılması, diğer ülke merkez bankaları ve uluslararası kuruluşlarla karşılıklı ilişki ve işbirliğinin geliştirilmesi amaçlarıyla, gerek dünya gerek Türkiye ekonomisinde gündem oluşturan konuların irdelenmesini hedefleyen toplantı ve konferanslar düzenlenmiştir. Bu kapsamda ilk olarak 6-7 Nisan 2012 tarihlerinde IMF ve IMF Economic Review ile ortaklaşa "Policy Responses to Commodity Price Movements" başlıklı bir konferans düzenlenmiştir. TCMB ayrıca İstanbul’da 4-5 Haziran 2012 tarihlerinde düzenlenen "Financial and Macroeconomic Stability: Challenges Ahead" ve 27-28 Eylül 2012 tarihlerinde düzenlenen "G20 Conference on Financial Systemic Risk" konferansları ile 14-15 Temmuz 2012 tarihinde Nevşehir’de düzenlenen "Fragmentation in the International Financial System: Can the Global Economy Become One Again?" başlıklı konferansa da ev sahipliği yapmış, bu konferanslarda dünyaca ünlü ekonomistler ve merkez bankacılarını bir araya getirmiştir.
Öte yandan, 11-14 Eylül 2012 tarihlerinde Basel Bankacılık Denetim Komitesinin 145. Toplantısı ve 17. Uluslararası Bankacılık Denetim Otoriteleri Konferansı’na TCMB, BDDK ile birlikte ev sahipliği yapmıştır. Ayrıca, zorunlu karşılıklara ve diğer makro ihtiyati politikalara ilişkin ampirik ve teorik çalışmaların sunulması ve özellikle küresel finansal krizin ardından gelişmekte olan ülke ekonomilerinde bu araçların kullanımına yönelik deneyimlerin ve karşılaşılan zorlukların paylaşılması amacıyla 8-9 Ekim 2012 tarihlerinde "Reserve Requirements & Other Macroprudential Policies: Experiences in Emerging Economies" konulu bir konferansa da ev sahipliği yapmış, konferansa uluslararası kuruluşlardan ve yabancı merkez bankalarından davetliler katılmıştır.
2012 yılında TCMB dünya merkez bankaları ile iletişimin ve teknik işbirliğinin artırılması amacıyla önemli adımlar atmıştır. İlk olarak 21 Şubat 2012 tarihinde Çin Merkez Bankası ile iki ülkenin yerel para birimleri üzerinden ticareti kolaylaştırmak amacıyla bir para takas anlaşması imzalanmıştır. Ardından 16 Mayıs 2012 tarihinde Malezya Merkez Bankası ve Moritanya Merkez Bankası ile ülkeler arasında yatırım ve likidite ilişkilerinin desteklenmesi ve ekonomik ve finansal bağların geliştirilmesini sağlamak amacıyla bir mutabakat zaptı imzalanmıştır. 4 Temmuz 2012 tarihinde Avrupa Merkez Bankası ile imzalanan Mutabakat Zaptı ile iki merkez bankası arasında teknik düzeyde ve para politikasına ilişkin konularda diyaloğun canlı tutulması ve merkez bankacılığı alanındaki işbirliğinin devam ettirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda son olarak merkez bankacılığı konularında işbirliğinin geliştirilmesine zemin hazırlaması amacıyla 18 Aralık 2012 tarihinde Tacikistan Merkez Bankası ile bir mutabakat zaptı imzalanmıştır.
"Türk lirasının ülkemizde ve dünyada tanıtılması amacıyla bir simge belirlemek" stratejik amacına yönelik olarak Türk lirasını ulusal ve uluslararası alanda anlaşılabilir, özgün, estetik, elle yazımı kolay ve akılda kalıcı bir şekilde temsil edecek bir simge oluşturulması için 2011 yılında "Türk lirası Simge Yarışması" düzenlemiştir. Yarışmanın sonuçları ile Türk lirası simgesi, 1 Mart 2012 tarihinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın katıldığı bir basın toplantısında kamuoyu ile paylaşılmıştır. Türk lirası simgesinin kamuoyunda kullanımının yaygınlaştırılması ve elektronik ortamda kullanılmasının sağlanması amaçlarıyla TCMB Genel Ağ sitesinde «Türk lirası Simgesi» sayfası oluşturulmuş, söz konusu sayfaya Türk lirası simgesine yönelik «Sıkça Sorulan Sorular» eklenmiş, kamu kurum ve kuruluşları, finans sektörü temsilcileri, ekonomistler ve basın mensupları ile yapılan toplantılar / görüşmelerde simge kullanımı gündeme getirilmiştir. Ayrıca simgenin toplumun her kesimine ulaşması ve simge ile ilgili azami ölçüde bilgilendirmenin sağlanması amacıyla çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarıyla irtibata geçilmiş, simgenin bazı işletim sistemlerine ve uluslararası karakter kodlama standartlarına entegrasyonu sağlanmış ve son olarak yazılım ve donanım üreticileri ile görüşmeler yapılmıştır.