2.2.3. Zorunlu Karşılık Oranları

TCMB, etkin likidite yönetiminin sağlanması ve rezervlerin güçlendirilmesi amacıyla, zorunlu karşılıkları kullanmaya devam etmektedir. 2011 yılı Ekim ayından bu yana Türk lirası zorunlu karşılık oranlarında bir değişiklik yapılmamış ve bu süre içinde Türk lirası ağırlıklı ortalama zorunlu karşılık oranı yüzde 10,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Diğer taraftan 21 Aralık 2012 tarihli yükümlülük cetvelinden itibaren geçerli olmak üzere bankacılık sistemimizin yabancı para yükümlülüklerinin vadesinin uzamasını teşvik etmek amacıyla, yabancı para zorunlu karşılık oranları 1 yıl ve daha uzun vadeli mevduat ile 3 yıldan uzun vadeli diğer yükümlülükler haricinde kalan vadeler için 0,5 puan artırılmıştır. Söz konusu düzenleme ile ağırlıklı ortalama yabancı para zorunlu karşılık oranı yüzde 10,6 seviyesine yükselmiştir (Grafik 19 ve 20).

Rezerv Opsiyonu Mekanizması (ROM)

2012 yılında TCMB, finansal istikrarı desteklemek amacıyla geliştirdiği Rezerv Opsiyonu Mekanizması’nın (ROM) kurulmasını büyük ölçüde tamamlamış ve uygulamaya koymuştur. Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz olarak tutulabilen kısmı 2012 yılı Haziran ayından itibaren yüzde 40’tan 5 puanlık kademelerle yüzde 60’a kadar çıkarılmış, ilk yüzde 40’lık ve izleyen yüzde 5’lik dilimlerde ROK 1,4 ile 2,4 arasında artan şekilde belirlenmiştir (Grafik 21).

Diğer taraftan, 30 Mart 2012 tarihli yükümlülük cetvelinden geçerli olmak üzere Türk lirası yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların altın olarak tesis edilebilecek kısmı yüzde 10’dan yüzde 20’ye yükseltilirken, kıymetli maden hariç yabancı para yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların altın olarak tesis edilebilecek kısmı yüzde 10’dan yüzde 0’a indirilmiştir. Daha sonra, 2012 yılı Temmuz ayından itibaren Türk lirası zorunlu karşılıkların standart altın olarak tesis edilebilmesine ilişkin üst sınır yüzde 20’den 5 puanlık kademelerle yüzde 30’a yükseltilmiş, ilk yüzde 20’lik ve izleyen yüzde 5’lik dilimlerin ROK’ları 1,3 ile 2,3 arasında artan şekilde belirlenmiştir (Grafik 22).

Bankalar, Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz ve altın olarak tesis edilebilmesi imkânından büyük ölçüde ve istikrarlı olarak yararlanmaktadır. 21 Aralık 2012 tesis tarihi itibarıyla, sektör genelinde döviz imkânının kullanım oranı yüzde 85, altın imkânının kullanım oranı yüzde 88 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, bankalar kıymetli maden depo hesapları için de standart altın tesis edebilmekte olup, söz konusu imkânın kullanım oranı yüzde 72 dolayındadır.