2.10 İletişim Faaliyetleri

2.10.1. Hesap Verebilirlik ve Para Politikası İletişimi

TCMB, uygulamakta olduğu para politikasının etkinliğini artırmak ve sahip olduğu araç bağımsızlığının beraberinde getirdiği hesap verme sorumluluğunu yerine getirmek için etkili bir iletişim politikası yürütmeye özen göstermektedir. Para politikası uygulamalarının ve bu uygulamaların gerekçelerinin kamuoyuna açıklanması, hem bu uygulamaların daha iyi anlaşılarak desteklenmesini sağlamakta hem de para politikasının güvenilirliğini artırarak beklentilerin politika hedefleri doğrultusunda oluşmasına katkıda bulunmaktadır.

Hesap verme sorumluluğu, TCMB’nin almış olduğu kararlar ile bunların sonuçlarından ve kurumsal yönetiminden topluma karşı sorumlu olması anlamına gelmektedir. TCMB, bir taraftan fiyat istikrarını sağlarken, bir taraftan da topluma karşı sorumluluklarını yerine getirmek adına, kurduğu iletişim ile toplumun bütün kesimleri tarafından ulaşılabilir ve anlaşılabilir olma yolundaki yaklaşımını devam ettirmiştir. Bununla birlikte, güvenilirliğini ve uygulamakta olduğu politikaların iletişimini sağlayarak bu politikaların etkinliğini artırmayı amaçlamıştır.

TCMB’nin hesap verme sorumluluğuyla ilgili düzenlemeler TCMB Kanunu’nun 42. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde TCMB, analitik bilançosunu günlük olarak Genel Ağ sitesinde yayımlamaya devam etmiştir. Bağımsız denetimden geçmiş olan bilanço ve gelir-gider tabloları ile denetim sonuçlarını bir rapor aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır. Benzer şekilde TCMB, aldığı politika kararlarının gerekçeleri ve bunların sonuçlarını da düzenli raporlar ve sunumlar aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır.

Uygulanmakta olan para politikası çerçevesinde, TCMB’nin temel iletişim dokümanları PPK duyuruları ve Enflasyon Raporu’dur. TCMB, daha önce duyurduğu takvime uygun olarak yayımladığı Enflasyon Raporu ile uluslararası ekonomik gelişmeleri, enflasyon, arz ve talep gelişmelerini, finansal piyasalar ve finansal aracılık ile kamu maliyesine ilişkin genel değerlendirmelerini kamuoyu ile paylaşmış; orta vadeli enflasyon öngörülerini açıklamıştır. Ayrıca Enflasyon Raporu’nda Türkiye ekonomisi ile ilgili güncel konular hakkında hazırlanan tematik kutulara da yer verilmiştir. Enflasyon Raporu 30 Ocak 2018 ve 31 Temmuz 2018 tarihlerinde Ankara’da, 30 Nisan 2018 ve 31 Ekim 2018 tarihlerinde ise İstanbul’da düzenlenen bilgilendirme toplantıları ile tanıtılmış, bu toplantılarda yabancı katılımcılar için İngilizce simültane tercüme sağlanmıştır. Gerçekleştirilen tüm toplantılar daha önce olduğu gibi TCMB Genel Ağ sitesinde canlı olarak yayımlanmıştır. Temmuz ve Ekim bilgilendirme toplantıları aynı zamanda TCMB Twitter hesabından da canlı yayınla takipçiler ile paylaşılmıştır.

TCMB, PPK tarafından kısa vadeli faiz oranlarına ve diğer para politikası araçlarına ilişkin alınan kararlar ile PPK toplantı özetlerini, “2018 Yılında Para ve Kur Politikası” metninde açıklanan tarih ve saatte Genel Ağ sitesinde yayımlamaya devam etmiştir. TCMB, başlıca faaliyetleri ile kamuoyunu yakından ilgilendiren uygulama değişikliklerini de 2018 yılı boyunca yaptığı 51 adet basın duyurusu aracılığıyla paylaşmıştır. TCMB, 2019 yılında uygulayacağı para ve kur politikasına yönelik bilgileri 5 Aralık 2018 tarihinde kamuoyu ile paylaşmıştır.

Aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmak amacıyla, “Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu”nun enflasyonun açıklandığı günü takip eden iş günü yayımlanmasına devam edilmiştir.

TCMB, daha önce açıkladığı yayımlama takvimi uyarınca 31 Mayıs 2018 ve 30 Kasım 2018 tarihlerinde Finansal İstikrar Raporu’nu Genel Ağ sitesinde yayımlamıştır. TCMB, Finansal İstikrar Raporu’nda, finansal istikrar alanında Türkiye’deki ve dünyadaki güncel gelişmeler ışığında, finansal sisteme ilişkin görüşlerini kamuoyu ile paylaşmıştır.

Doğrudan iletişim kapsamında Başkan Murat Çetinkaya, yurt içinde ve yurt dışında TCMB politika ve uygulamalarını içeren ve güncel ekonomik gelişmeleri değerlendiren sunum ve konuşmalar gerçekleştirmiştir. Bu kapsamda Başkan Çetinkaya, çeşitli toplantı ve konferanslarda TCMB politikalarını kamuoyuna anlatmıştır.

2.10.2 Kamuoyuna Yönelik İletişim Faaliyetleri

Kurum içi ve kurum dışı iletişim araçlarının tasarımında yeknesaklık sağlamak üzere yeni bir kurumsal tasarım kimliği oluşturulmuştur. Söz konusu kimlik ile birlikte kurumsal tasarım unsurları bir çatı altında toplanmış olup yeni kurumsal tasarım anlayışı 1 Ocak 2018 tarihinde uygulamaya alınmıştır.

TCMB’nin temel iletişim kanalı olan Genel Ağ sitesi, günün teknolojik koşullarına uygun bir şekilde ve kullanıcı ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yeniden tasarlanmış, sitede yer alan metinler ve içerik planları gözden geçirilmiştir.

Görsel dünyası yenilenen kurumsal tasarım anlayışı çerçevesinde güncellenen ve içeriği yenilenen Genel Ağ sitesi, 2 Şubat 2018 tarihinde yayına alınmıştır. Sitenin yenilenmesi aşamasında, kullanıcıların talepleri ve kullanım alışkanlıkları göz önünde bulundurulmuş, metinlerin daha yalın ve doğrudan sunulmasına yönelik bir anlayışla içerik planlaması yapılmıştır.

TCMB’nin dijital iletişim kanallarını zenginleştirmek amacıyla kullanmakta olduğu mobil uygulama, güncel yaklaşımlar çerçevesinde görsel ve içerik olarak yenilenmiştir. Uygulamanın yeni versiyonu 2018 yılı Kasım ayında Android ve iOS marketlerde yayına alınmıştır.

TCMB çalışanlarının görüşlerini kamuoyu ile paylaşabilmeleri, tartışmaya açmaları ve ekonomi gündemine zamanlı katkıda bulunabilmeleri amacıyla 2016 yılı Aralık ayında açılmış olan Merkezin Güncesi isimli kurumsal blogda yeni analiz ve videolar yayımlanmaya devam edilmiş, blog sitesinin tasarımı yenilenmiştir. Yıl boyunca Merkezin Güncesi’nde 36 yeni analiz ve 2 yeni video yayımlanmıştır. Merkezin Güncesi, www.tcmbblog.org adresinden ve @TCMBBlog Twitter hesabından takip edilebilmektedir.

TCMB, sosyal medyayı daha aktif bir şekilde kullanmaya ve hesaplarında yaptığı paylaşımları görsel içerikler ile zenginleştirmeye devam etmiştir. Özellikle TCMB Twitter hesabı yoğun ve etkili bir şekilde kullanılmıştır. Bunun sonucunda Türkçe Twitter hesabının takipçi sayısı 196.000’e ulaşmıştır.

Herkes İçin Ekonomi girişiminin ana hedef kitlelerinden olan gençlerle daha etkin iletişim kurmak amacıyla “Herkes İçin Ekonomi” adında bir Instagram hesabı açılmıştır.

2018 yılında Facebook kullanımına ilişkin kurumsal strateji de yenilenmiştir. Flickr hesabında ise TCMB tarafından düzenlenen etkinliklerin fotoğrafları paylaşılmaya devam edilmiştir. Ayrıca YouTube kanalıyla Başkanın konuşmaları ve Enflasyon Raporu, Finansal İstikrar Raporu, 2018 Yılı Para ve Kur Politikası ve TCMB tarafından düzenlenen etkinlikler için hazırlanan çeşitli bilgilendirme videoları ile Herkes için Ekonomi kapsamında hazırlanan videolar da kamuoyu ile paylaşılmıştır.

Genel kamuoyunun TCMB tarihi, kurumsal yapısı ve temel görevleri hakkında doğru ve güncel bilgi edinmesini sağlamak amacıyla “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarihçesi ve Görevleri” başlıklı bir yayın hazırlanmıştır. Yayının basılı kopyaları Türkiye’de faaliyet gösteren üniversitelere dağıtılmış, elektronik olarak ise TCMB Genel Ağ sitesinde yayımlanmıştır. Kitapçığın İngilizce versiyonu da Aralık ayında Genel Ağ sitesinde yayımlanmıştır.

Ayrıca TCMB’nin temel görevleri, kurumsal yapısı ve para politikası ile ilgili olarak “100 Soruda Merkez Bankacılığı” adlı kitapçık hazırlanarak Genel Ağ sitesinde yayımlanmıştır.

Bilgi Edinme Kanunu kapsamında oluşturulan Bilgi Edinme Sistemi (BES), T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi Sistemi (CİMER) ile çeşitli kişi, kurum ve kuruluşlarla iletişimin sağlanması amacıyla oluşturulan elektronik posta adresi iletisimbilgi@tcmb.gov.tr aracılığıyla TCMB’ye yönlendirilen başvurular değerlendirilerek cevaplandırılmıştır. BES aracılığıyla toplam 3.219 (448 adedi e-devlet aracılığı ile), CİMER aracılığıyla 2.097 ve “iletisimbilgi” adreslerinden alınan yaklaşık 9.010 başvuru değerlendirilerek gerekli işlemler yapılmıştır.

EVDS hizmeti çerçevesinde, 14 Şubat 2018 tarihinde EVDS Mobil uygulaması kullanıma açılmıştır.

2.10.3 Finansal Eğitim ve Ekonomi Eğitimi Faaliyetleri

TCMB, fiyat istikrarının önemi konusunda farkındalık oluşturmak ve farklı paydaşlara ekonomi eğitimi vermek üzere başlattığı Herkes için Ekonomi girişimini sürdürmektedir. Bu girişim ile, farklı hedef kitlelere yönelik hazırlanan yayınlar, etkinlikler ve benzeri iletişim çalışmaları ile mikro sitesi aracılığıyla fiyat istikrarının önemi, merkez bankasının ekonomideki rolü ve güncel ekonomik konular hakkında toplumun farklı kesimlerine kendilerine uygun araç ve içeriklerle ulaşılması amaçlanmaktadır.

Bu girişimin önemli parçalarından birini Herkes için Ekonomi mikro sitesi oluşturmaktadır. Temel ekonomi kavramlarını sunabilmek amacıyla 2 Şubat 2018 tarihinde yayına alınan Herkes İçin Ekonomi mikro sitesi, ülkemizde bu alanda yapılmış öncü bir çalışma niteliğindedir. Mikro sitede TCMB’nin temel işlevleri ve temel ekonomik kavramlar hakkında farkındalığın artırılması amacıyla hazırlanan video, kitapçık, infografik ve testler gibi farklı türde içerikler yer almaktadır. Ekonomi okuryazarlığı seviyesini artırmak için hazırlanan sitede, temel ekonomik kavramlar ile merkez bankacılığı kavramlarının yanı sıra güncel ekonomik gelişmeleri konu alan 60’ı aşkın içerik yayımlanmıştır.

2017-2018 yıllarında TCMB çalışanları arasından seçilen “Eğitim Gönüllüleri”nin katkılarıyla pilot proje olarak Ankara’da ilkokul öğrencilerine yönelik okul ziyaretlerine devam edilmiştir. Bu kapsamda, beş ilkokulun dördüncü sınıf şubelerinde bir ders saati süresince yerinde eğitim faaliyetleri düzenlenmiş ve yaklaşık 670 öğrenciye yaş gruplarına uygun bir yaklaşımla para, paranın işlevleri, enflasyon, fiyat istikrarı ve merkez bankacılığı kavramları tanıtılmıştır.

TCMB’nin idari yapısı ve temel işlevleri ile işe alım süreci ve kariyer olanaklarına ilişkin bilgilendirme sunumlarını içeren ve öğrenciler ile TCMB çalışanları arasında soru-cevap şeklinde bir iletişime imkân sağlayan yarım günlük etkinlikler olan Üniversite Buluşmaları sürdürülmüştür. Güz ve Bahar olmak üzere iki dönemde gerçekleştirilen bu etkinliklerle çeşitli üniversitelerden 1.000 öğrenciye ulaşılmıştır.

Herkes İçin Ekonomi girişiminin yurt geneline yayılması amacıyla başlatılan “Herkes İçin Ekonomi Anadolu’da” projesi ile 2019 yılı sonuna kadar yedi bölgeden yedi ilde ilköğretim, lise ve üniversite öğrencileri ile öğretmenlere yönelik etkinlikler düzenlenmesi hedeflenmiştir.

Projenin ilk adımı 17-19 Ekim 2018 tarihleri arasında Gaziantep’te gerçekleştirilmiştir. Projenin ikinci durağı ise 19-21 Aralık 2018 tarihleri arasında Bursa olmuştur. Söz konusu etkinlik serisi kapsamında düzenlenen Öğretmen Buluşmalarına ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenleri katılım sağlamış, öğretmenlere Herkes İçin Ekonomi girişimi, TCMB ve para politikası hakkında bilgi verilerek derslerinde kullanabilecekleri eğitim materyalleri tanıtılmıştır. Ziyaret edilen il genelinde ilkokul ziyaretlerinde dördüncü sınıf, ortaokul ziyaretlerinde yedinci sınıf, lise ziyaretlerinde ise on birinci sınıf öğrencilerine yönelik bilgilendirme sunumları gerçekleştirilmiştir. Bu seminerlerde öğrencilere kendi yaş düzeylerine uygun biçimde hazırlanan para, TCMB ve enflasyona ilişkin içerikler sunumlar, videolar, oyun ve yarışmalar eşliğinde anlatılmıştır. Buna ek olarak ziyaret edilen ilde eğitim veren üniversitelerin İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri öğrencilerinin katılım sağlayabileceği Üniversite Buluşmaları etkinliği düzenlenmiştir. Bu etkinlik kapsamında ise TCMB yöneticileri gençlere merkez bankacılığı ve fiyat istikrarına ilişkin sunumlar gerçekleştirmiş ve soruları yanıtlamıştır. Çeşitli yarışmaların da yer aldığı etkinliklerde yaklaşık 3.000 kişiye ulaşılmıştır.

Herkes İçin Ekonomi girişimi kapsamında hazırlanan, okul öncesi ve ilkokul öğretmenlerinin derslerinde faydalanabilecekleri eğitmen ders planları, infografikler, etkinlik ve benzeri eğitim materyalleri TCMB Genel Ağ sitesinde yayımlanmıştır. Ayrıca söz konusu materyallerin, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı iş birliğiyle Bakanlığın Eğitim Bilişim Ağı’nda (http://www.eba.gov.tr/eicerik/tcmb) yayımlanması sağlanmış, böylelikle daha geniş kesimlerin erişimine sunulmuştur.

Toplumda fiyat istikrarının önemi konusunda bilinç oluşturulması, TCMB’nin hedef kitlelerinden biri olan üniversite öğrencileriyle çift yönlü iletişim kurulması, para politikası uygulamalarının bu hedef kitle tarafından daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla 12 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’da Gençlik Forumu düzenlenmiştir. Bir gün süren etkinlikte ekonomiye ilgi duyan, ekonomi gündemini yakından takip eden, ekonomik gelişmeleri daha iyi anlamaya ve yorumlamaya çalışan üniversite öğrencileri bir araya getirilmiştir. Etkinlik süresince katılımcılar ekonomi ve para politikasına ilişkin sorularını ünlü ekonomistlere ve TCMB yöneticilerine yöneltirken, kendi görüşlerini de dile getirme fırsatı bulmuşlardır. Katılımcılar etkinlik kapsamında takımlar halinde “Fiyat istikrarı sizin için neden önemli?” başlıklı sunumları ile ödül için yarışmışlardır. Katılımcıların ve TCMB çalışanlarının oylarıyla en beğenilen sunumu gerçekleştiren takım ödüllendirilmiştir. Ayrıca, düzenlenen bilgi yarışması ile öğrenciler para politikasına ilişkin bilgilerini test ederken eğlenme imkânı bulmuşlardır. Bu etkinliğe 16 üniversiteden yaklaşık 160 üniversite öğrencisi katılım sağlamıştır.

TCMB politika ve kararlarının topluma aktarılmasında önemli rol oynayan basın mensupları ile ilişkileri güçlendirmek ve çift yönlü iletişimi artırmak, basın mensuplarının TCMB ile ilgili konularda doğru bilgilenmelerini sağlamak, TCMB tarafından yapılan açıklamaların ve yayımlanan verilerin daha doğru yorumlanmasını sağlamak amacıyla 13 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da, 17 Kasım 2018 tarihinde ise İstanbul’da olmak üzere, toplam 50 basın mensubunun katıldığı, iki Basın Buluşması düzenlenmiştir.

2.10.4 Yatırımcı İlişkileri

2018 yılında Yatırımcı Kuruluşlar ve KDK’lar ile toplantılar ve telekonferanslar düzenlenmiş, yurt dışında düzenlenen yatırımcı toplantılarına katılım sağlanmış ve Türkiye Yatırımcı İlişkileri Derneği (TÜYİD) ile iş birliği faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. 2018 yılı boyunca TCMB İdare Merkezinde, belirli bir takvim çerçevesinde, yatırımcılarla teknik içerikli bire bir toplantılar yapılmıştır. Yıl içinde düzenlenen 72 toplantıda toplam 262 kuruluş, 423 yatırımcı, analist ve ekonomist ile görüşme sağlanmıştır. Aynı dönemde KDK’lar ile 5’i telekonferans yöntemiyle olmak üzere 15 toplantı düzenlenmiştir.

Tablo 2.10.4.1: 2018 Yılında Düzenlenen Toplantılar

TCMB İdare Merkezinde düzenlenen yatırımcı toplantıları dışında, 26 Mart’ta Londra’da JP Morgan tarafından düzenlenen “Turkey Macro and Credit Conference” başlıklı yatırımcı toplantısına katılım sağlanmıştır. Ayrıca, ülkemizde faaliyet gösteren yatırımcı ilişkileri profesyonellerine Türkiye ekonomisindeki ve para politikasındaki son gelişmeleri aktarmak ve karşılıklı görüş alışverişi sağlamak amacıyla TÜYİD ile Mayıs ve Kasım aylarında İstanbul’da “TCMB Politika Uygulamalarının Yatırımcı İlişkileri İletişimindeki Yeri” başlıklı iki etkinlik gerçekleştirilmiştir. Bunların dışında yıl içinde yurt içi ve yurt dışında çeşitli eğitim programlarına, seminerlere ve konferanslara katılım sağlanmıştır.