MENÜ
2.5 Emisyon İşlemleri
2018 yıl sonu itibarıyla emisyon hacmi bir önceki yıla göre yüzde 0,6 oranında artış göstererek 132,3 milyar Türk lirasına ulaşmıştır. Dolaşımdaki banknot sayısı ise yüzde 0,3 oranında azalarak 2018 yılı sonunda 1.914 milyon adet olarak gerçekleşmiştir. Son beş yıllık dönemde yıl sonu itibarıyla emisyon hacmi yıllık ortalama yüzde 12,3, dolaşımdaki banknot sayısı ise yıllık ortalama yüzde 7,9 oranında artmıştır (Grafik 2.5.1).
Tedavülden kaldırılan ve 10 yıllık zaman aşımı süresi devam eden banknotlar hariç tutulduğunda, 31 Aralık 2018 tarihi itibarıyla tedavülde 1.893,5 milyon adet banknot bulunmaktadır. 2018 yıl sonu itibarıyla emisyon hacminin kupür dağılımında, adet olarak en yüksek paya sahip olan kupürler 100 ve 50 Türk lirasıdır (Grafik 2.5.2). Adet olarak en yüksek paya sahip iki kupürün (100 ve 50 Türk lirasının) toplam içindeki payı yüzde 53,6 oranındadır. Tutar olarak en yüksek paya sahip 100 ve 200 Türk lirasının toplam içindeki payları ise sırasıyla yüzde 53,7 ve yüzde 28,3 seviyesindedir (Tablo 2.5.1).
Tablo 2.5.1: 31.12.2018 Tarihinde Tedavülde Bulunan Banknotlar
| Kupür | Tutar |
% Dağılım |
Adet |
% Dağılım |
|---|---|---|---|---|
| 200 TL | 37.451.975.900,0 | 28,32 | 187.259.879,5 | 9,78 |
| 100 TL | 70.958.036.450,0 | 53,65 | 709.580.364,5 | 37,07 |
| 50 TL | 15.776.598.275,0 | 11,93 | 315.531.965,5 | 16,48 |
| 20 TL | 4.537.611.340,0 | 3,43 | 226.880.567,0 | 11,85 |
| 10 TL | 2.180.255.820,0 | 1,65 | 218.025.582,0 | 11,39 |
| 5 TL | 1.181.120.955,0 | 0,89 | 236.224.191,0 | 12,34 |
| TOPLAM | 132.085.598.740,0 | 99,87 | 1.893.502.549,5 | 98,91 |
| Diğer(*) | 176.123.644,5 | 0,13 | 20.763.482,5 | 1,09 |
| GENEL TOPLAM | 132.261.722.384,5 | 100,00 | 1.914.266.032,0 | 100,00 |
Kaynak: TCMB
(*) Tedavülden Kaldırılan ve 10 Yıllık Zaman Aşımı Süresi Devam Eden Banknotlar
2006 yılında yüzde 3,5 olan “Yıllık Ortalama Emisyon Hacmi/GSYİH” oranı yıllar içinde değişiklikler göstermiş olup, söz konusu oranın 2018 yılında yüzde 3,7 düzeyinde gerçekleşeceği hesaplanmaktadır (Grafik 2.5.3).
2018 yılında TCMB’nin hizmet verdiği 21 şube, 16 banknot deposu ve 2 vezne merkezinde 496,5 milyar Türk lirası tutarında tahsilat, 497,2 milyar Türk lirası tutarında tediye olmak üzere toplam 993,7 milyar Türk lirası tutarında işlem gerçekleştirilmiştir.
TCMB şubelerinin bulunmadığı illerde gerek banknot kalitesinin iyileştirilmesi, gerekse piyasanın çeşitli kupür ihtiyacının zamanında karşılanabilmesi amacıyla 16 ilde faaliyette bulunan banknot depolarında 2018 yılında 66,7 milyar Türk lirası tutarında tahsilat, 67,1 milyar Türk lirası tutarında tediye işlemi yapılmıştır. Diğer bir ifadeyle, TCMB’de gerçekleşen toplam işlem hacminin yüzde 13,5’i banknot depolarında gerçekleşmiştir.
2018 yılında, İstanbul Şubesi’ne bağlı olarak hizmet veren Avrupa Yakası Vezne Merkezi İstanbul ilinin toplam işlem hacminden yüzde 39,1 pay almıştır. Söz konusu dönemde, ülke bazında toplam işlem hacminden Avrupa Yakası Vezne Merkezi yüzde 11,7, Ankara Şubesi yüzde 11,6, İstanbul-Karaköy Şubesi yüzde 9,5, Anadolu Yakası Vezne Merkezi yüzde 8,7 ve İzmir Şubesi yüzde 7,7 pay almıştır.
Son olarak, 2018 yılının ikinci yarısında İstanbul Şubesine bağlı olarak faaliyet göstermeye başlayan toplam 8 Merkezi Olmayan Nakit Yönetimi (MONY) Deposu ise İstanbul ilinin toplam işlem hacminden yüzde 4,3 pay almıştır.
