MENÜ
TCMB’nin kurucusu olduğu ve sekretarya faaliyetlerini üstlendiği “Orta Asya, Karadeniz Bölgesi ve Balkan Ülkeleri Guvernörler Kulübü”nün (Guvernörler Kulübü) 43. Toplantısı 1 Haziran 2020 tarihinde TCMB’nin ev sahipliğinde; 44. Toplantısı ise 5 Kasım 2020 tarihinde Rusya Merkez Bankası ev sahipliğinde sanal ortamda düzenlenmiştir. Toplantılarda ana tema olan küresel ekonomik ve finansal görünüm bağlamında Covid-19 pandemisinin üye ülke ekonomileri üzerindeki etkileri ve alınan politika önlemleri ile ekonomilerin toparlanma sürecinde olası politika öncelikleri tartışılmıştır. Ayrıca merkez bankası dijital para birimleri de söz konusu toplantıda tartışılan bir diğer gündem maddesi olmuştur.
Diğer taraftan, Guvernörler Kulübü üye ülkeleri arasındaki iş birliğinin artırılması amacıyla kurulan ve Rusya Merkez Bankası ile TCMB’nin eş başkanlık görevini yürüttüğü “Para Politikası ve Finansal İstikrar Çalışma Grubu”nun 5. Toplantısı TCMB’nin ev sahipliğinde 28 Şubat 2020 tarihinde İstanbul’da; 6. Toplantısı ise 21 Eylül 2020 tarihinde Rusya Merkez Bankası’nın ev sahipliğinde sanal ortamda düzenlenmiştir. Guvernörler Kulübü Toplantılarına hazırlık teşkil eden Çalışma Grubu Toplantılarında da küresel ekonomik ve finansal görünüm ile merkez bankası dijital para birimleri tartışılmıştır.
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) bünyesinde yer alan “İİT-İSEDAK Merkez Bankaları Forumu”nun sekretarya görevi çerçevesinde Forum’un 2. Toplantısı Bankamız öncülüğünde video konferans yöntemiyle 7 Ekim 2020 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Toplantının ana teması küresel ve İİT ekonomik görünümü ile Covid-19 pandemisinin etkilerini hafifletmek için atılan politika adımları olmuştur. Toplantıda ayrıca, pandemi sonrası dönemdeki olası zorluklar ve fırsatlar ile İslami finansın toparlanmaya katkısı ele alınmıştır.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) bünyesinde yer alan Ekonomik Gelişmeleri İnceleme Komitesi (EDRC) tarafından her iki yılda bir üye ülkeler için yayımlanan ülke raporları doğrultusunda 2020 Yılı Türkiye İnceleme Raporu’nun hazırlık çalışmaları kapsamında 8 Ekim 2020 tarihinde video konferans yöntemiyle “Yüksek Düzeyli Politika Toplantısı” (High Level Policy Mission) gerçekleştirilmiştir. Türkiye İnceleme Toplantısı ise OECD-EDRC yetkilileri ile TCMB’nin de içinde yer aldığı ülkemiz heyetinin katılımıyla 12 Kasım 2020 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Söz konusu toplantıların hazırlıkları ve koordinasyonları TCMB ile T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı eş güdümünde gerçekleştirilmiştir.
Ayrıca, Uluslararası Para Fonu (IMF), G-20 ve Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) tarafından periyodik olarak düzenlenen toplantılara hazırlık kapsamında toplantı gündemlerinde yer alan konular ile ilgili yapılan çalışmalar 2020 yılında da sürdürülmüş ve toplantılar kapsamında iç ve dış paydaşlar ile eş güdüm sağlanmıştır.
Haziran 2012’deki G20 Liderler Zirvesinde, IMF kaynaklarının güçlendirilmesi hususunda G-20 ülkeleri arasında varılan mutabakat doğrultusunda gerçekleştirilen “İkili Borçlanma Anlaşmaları” kapsamında 17 Ekim 2013 tarihinde TCMB ile IMF arasında gerçekleştirilen Tahvil Alım Anlaşmasının süresi 31 Aralık 2019 tarihinde dolmuş ve söz konusu anlaşma 31 Aralık 2020 tarihine kadar uzatılmıştır. Bankamız 8 Ekim 2020 tarihinde, IMF kaynaklarına katkısını devam ettirmek üzere 1 Ocak 2021-31 Aralık 2023 tarihleri arasında geçerli olacak yeni bir Tahvil Alım Anlaşması imzalamıştır.
Diğer merkez bankaları ile yürütülmekte olan iletişimin ve ikili iş birliğinin artırılmasına yönelik çalışmalara Covid-19 salgınının getirdiği zorluklara rağmen devam edilmiştir. Bu kapsamda merkez bankacılığı konularında ikili iş birliğinin geliştirilmesine zemin oluşturmak amacıyla Libya Merkez Bankası ile 31 Ağustos 2020 ve Azerbaycan Merkez Bankası ile 18 Aralık 2020 tarihlerinde mutabakat zaptı imzalanmıştır. 2020 yılında imzalanan mutabakat zabıtlarıyla TCMB’nin resmi iş birliği içinde olduğu merkez bankası sayısı 34’e ulaşmıştır.
Uluslararası ticarette ulusal paraların kullanılmasına yönelik ülkemiz faaliyetlerinin ve finansal istikrarın desteklenmesi amacıyla TCMB, yabancı merkez bankaları ile ikili para takası (swap) anlaşmaları tesis edilmesine yönelik görüşmeler gerçekleştirmektedir. Bu çerçevede, Katar Merkez Bankası ile 2018 yılında imzalanan swap anlaşması 17 Mayıs 2020 tarihinde imzalanan tadil anlaşması ile güncellenmiştir.
TCMB politika adımlarının dış paydaşlara doğru ve eksiksiz aktarımına katkıda bulunmak amacıyla, 21 Ocak 2020 tarihinde G-20 üyesi ülkelerin Türkiye’de yerleşik ekonomi ve ticaret ataşelerine ülkemizin makroekonomik görünümü ve TCMB para politikası hakkında bir bilgilendirme toplantısı düzenlenmiştir. Toplantıya; Avustralya Büyükelçisi, Almanya, Endonezya, Fransa, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan Büyükelçilikleri ataşeleri, Avrupa Birliği Delegasyonu temsilcisi ile Almanya Merkez Bankası ve İtalya Merkez Bankası Türkiye temsilcileri katılım sağlamıştır. Bununla birlikte, ABD ve İngiltere’nin Türkiye’deki diplomatik misyon yetkilileri ile Başkan ve Başkan Yardımcısı düzeyinde görüşmeler gerçekleşmiştir.
İkili diyalog süreçlerinin en üst düzeyde ele alınması kapsamında, Gürcistan, Libya ve Malezya Merkez Bankaları ile Başkan ve Başkan Yardımcısı düzeyinde ikili görüşmeler gerçekleşmiştir. Görüşmelerde genel olarak ekonomik görünüme ilişkin değerlendirmeler ve ikili iş birliği olanakları gündeme gelmiştir.
Son yıllarda uluslararası iş birliği alanında gösterilen çabaların devamı olarak TCMB, 2020 yılında diğer merkez bankaları ile planlanan teknik iş birliği faaliyetlerini video konferans yöntemiyle gerçekleştirmiştir. Böylece bir yandan Covid-19 salgını sonucunda oluşan seyahat kısıtlamaları ve sağlık riskleri bertaraf edilirken, diğer yandan TCMB ve partner merkez bankaları arasındaki teknik iş birliğinin kesintisiz şekilde devam etmesi sağlanmıştır. Bu kapsamda, uluslararası paydaşlarımızdan İtalya, İngiltere, Makedonya, Malezya ve Endonezya Merkez Bankaları ile yoğun iş birliği programları çevrim içi olarak yürütülmüştür. Diğer paydaşlarımızla da ihtiyaçlar temelinde iş birliği ve profesyonel ağların güçlendirilmesine dayanan faaliyetler sürdürülmüştür. Bu çerçevede, Bankanın ikili iş birliği stratejisi kapsamında, 10 paydaş merkez bankası ile 17 video konferans gerçekleştirilmiştir.
Diğer taraftan, 2020 yılında TCMB stratejik hedefleri ve TCMB birimleri bünyesinde yürütülen projeler kapsamında merkez bankacılığı alanında en iyi uygulamaların takip edilmesi amacıyla diğer merkez bankalarından 16 farklı proje kapsamında bilgi talep edilmiş, yabancı merkez bankaları tarafından Bankamıza yönlendirilen 10 bilgi talebi cevaplandırılmıştır.
2020 yılında da teknik iş birliği süreci, yabancı merkez bankaları ile gerçekleştirilen iş birliği faaliyetlerinin daha etkin bir şekilde programlanabilmesi ve Banka Birimlerinin iş birliği imkânlarından daha çok yararlanabilmesi için 2017 yılında kurulan “Merkez Bankaları ile İş Birliği Komitesi” koordinasyonunda yürütülmüştür. Söz konusu Komite 3 Mart 2020 tarihinde toplanmış, 2019 yılında gerçekleştirilen ve 2020 yılı için planlanan faaliyetlerin değerlendirmesi yapılmıştır. Geleneksel olarak yılda 4 kez gerçekleştirilen komite toplantılarına Covid-19 salgının yarattığı sağlık riskleri nedeniyle ara verilmiş, gerekli koordinasyon birimlerle birebir temaslarla gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, yıl içinde dönemler itibarıyla yabancı merkez bankalarıyla iş birliğinde son durum hakkında bilgi paylaşılmış, birim talepleri ile ilgili değerlendirmeler yapılmış, 2021 yılı iş birliği programı üzerinde çalışılmıştır.
TCMB’nin katılım sağladığı bazı çalışma grupları 2020 yılı içerisinde çalışmalarını yürütmüşlerdir. Buna göre;
TCMB’nin üyesi olduğu, banknot inceleme sistemleri (BPS) kullanıcıları arasında sistemlerin işleyişine yönelik görüş alışverişi yapılmasını ve tecrübelerin paylaşılması ile sistemlerin teknolojik yeniliklere paralel olarak yenilenmesini amaçlayan; Almanya menşeli Giesecke & Devrient firmasının düzenlediği ve BPS makinalarını kullanan Merkez Bankaları ve Banknot Matbaaları temsilcileri tarafından oluşturulan “BPS Uluslararası Kullanıcı Grubu”nun (BPS International Users Group) yıllık toplantısına 29 Eylül 2020 tarihinde çevrim içi olarak katılım sağlanmıştır.
TCMB’nin üyesi bulunduğu Merkez Bankaları Kalpazanlığı Caydırma Grubu (CBCDG, Central Bank Counterfeit Deterrence Group) tarafından 3 Aralık 2020 tarihinde sanal olarak düzenlenen Genel Kurul Toplantısına katılım sağlanmıştır. CBCDG Genel Kurul Toplantıları yılda bir kez yapılmakta ve bu toplantılarda üye ülkelerin Avrupa Banknot Konferansı delegasyon başkanları ile Avrupa Banknot Konferansı dışındaki diğer üye ülkelerin temsilcileri, CBCDG’nin faaliyetleri hakkında yönetim tarafından bilgilendirilerek gerekli kararlar alınmakta ve CBCDG bütçesi onaylanmaktadır.
Ulusal ve Uluslararası Organizasyonlar
TCMB’nin diğer ülke merkez bankaları ve uluslararası kuruluşlarla iş birliğinin geliştirilmesi, gerek dünya, gerekse Türkiye ekonomisinde gündem oluşturan konuların tartışılması amacıyla çeşitli toplantı, konferans, seminer ve çalıştaylar düzenlenmiştir. 2020 yılı Ocak ve Şubat aylarında fiziki olarak gerçekleşen uluslararası toplantılar, Mart-Aralık döneminde çevrim içi gerçekleştirilmiştir.
Bu kapsamda alanında yetkin akademisyenler, bankacılık ve finans sektörü temsilcileri, merkez bankacıları ile uluslararası kuruluş temsilcilerini bir araya getiren organizasyonlar aşağıda yer almaktadır:
Ayrıca, Aralık ayında Ankara ve İstanbul’da Sayın Başkan’ın katılımıyla akademisyenler ile kahvaltılı toplantılar düzenlenmiştir.
TCMB İçi Organizasyonlar ve İç İletişim Etkinlikleri
TCMB’de birim içi ve birimler arası iletişimi güçlendirmek, çalışanların motivasyon ve iletişimini arttırmak amacıyla düzenlenen etkinlikler aşağıda yer almaktadır:
Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) tarafından aday ülke ilan edilmesiyle birlikte müzakere sürecinin ilk aşaması olan tarama süreci 3 Ekim 2005 tarihinde başlamış, 13 Ekim 2006 tarihinde tamamlanmıştır. Tarama sürecinin ardından, AB müktesebatına uyuma yönelik çalışmalar devam etmekle birlikte, kayda değer bir ilerleme yaşanmamıştır.
TCMB’nin doğrudan ilgili olduğu “18. İstatistik” ve “32. Mali Kontrol” fasılları 26 Haziran 2007 tarihinde, “4. Sermayenin Serbest Dolaşımı” faslı ile “17. Ekonomik ve Parasal Politika” faslı sırasıyla 19 Aralık 2008 ve 14 Aralık 2015 tarihlerinde müzakerelere açılmıştır. “9. Mali Hizmetler” faslı ise 14–15 Aralık 2006 tarihlerinde gerçekleştirilen AB Hükûmet ve Devlet Başkanları Zirvesinde alınan karar uyarınca, “Türkiye’nin Kıbrıs ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirdiği teyit edilene kadar müzakereye açılmayacak” olan sekiz fasıldan biridir. Bununla birlikte, söz konusu fasılda müktesebata uyum kapsamında 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun, 27 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İlgili Kanun, “4. Sermayenin Serbest Dolaşımı” faslında da ilgili AB müktesebatına uyumu sağlamaktadır. 33. Mali ve Bütçesel Hükümler faslı, 30 Haziran 2016 tarihinde müzakerelere açılmış olup, müzakerelerin geçici olarak kapatılabilmesi için Ek Protokolün tam olarak uygulanması şartı haricinde 1 adet teknik kapanış kriteri getirilmiştir.
Avrupa Komisyonu ile yürütülen teknik çalışmalar sonucunda “32. Mali Kontrol” faslının altı kapanış kriterinden üçünün karşılandığı bildirilmiştir. Söz konusu üç kapanış kriterinden biri TCMB’nin de katkı sağladığı “euronun sahteciliğe karşı korunması için gerekli önlemleri ortaya koyan 1338/2001 sayılı Konsey Tüzüğü’ne yasal ve idari uyumun sağlanması”na ilişkin kapanış kriteridir. TCMB’nin dolaylı ilgili olduğu fasıllardan, “28. Tüketicinin ve Sağlığın Korunması” faslı 19 Aralık 2007 tarihinde, “6. Şirketler Hukuku” faslı 17 Haziran 2008 tarihinde, “16. Vergilendirme” faslı 30 Haziran 2009 tarihinde müzakerelere açılmıştır. “19. Sosyal Politika ve İstihdam” faslı için açılış kriterleri belirlenmiş olup, “2. İşçilerin Serbest Dolaşımı” faslı ise Konsey’de görüşülmeye devam etmektedir.
TCMB, Türkiye’nin AB müktesebatına uyum sürecinde kat ettiği gelişmenin izlenebilmesini ve Avrupa Komisyonuna iletilmesini sağlamak üzere T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığına, sorumlu olduğu fasıllardaki gelişmeler hakkında bilgi aktarmaya devam etmektedir.
Bunların yanı sıra, AB ile ekonomik ve mali diyalog süreci çalışmalarına devam edilmiştir. Covid-19 salgını nedeniyle Avrupa Komisyonunun aldığı kararla 2020 yılında AB ile ekonomik ve mali diyalog süreci ve bu çerçevede Ekonomik ve Mali Komite Sekretaryası tarafından hazırlanan aday ülkelere (Arnavutluk, Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Bosna Hersek, Kosova, Türkiye) ilişkin Ortak Sonuç Bildirgesi müzakereleri yazılı olarak yürütülmüş, AB ile Batı Balkanlar ve Türkiye Arasında Ekonomik ve Mali Diyalog Toplantısında onaylanacak aşamaya getirilmiştir. Bu nedenle her sene Brüksel’de gerçekleştirilen AB Komisyonu Ekonomik ve Mali Komite Uzmanlar Toplantısı ile AB Komisyonu Ekonomik ve Mali Komite Üst Düzey Toplantısı gerçekleştirilememiş; hazırlıklar Avrupa Merkez Bankası yetkilileri ile TCMB yetkililerinin katılımıyla bir video konferans aracılığıyla tamamlanmıştır.
AB ile Batı Balkanlar ve Türkiye Arasında Ekonomik ve Mali Diyalog Toplantısı, Covid-19 salgını nedeniyle 19 Mayıs 2020 tarihinde video konferans yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Aday ülkeler ve üye ülkelerin ekonomi/maliye bakanlarının katıldığı, AB ve aday ülkeler arasında ekonomik diyalog anlamındaki en üst seviye olan toplantıda; Ekonomik Reform Programları genel olarak değerlendirilmiş, Ortak Sonuç Bildirgesi müzakere sürecinde anlaşıldığı haliyle kabul edilmiş, ayrıca aday ülke temsilcilerince bu yılın tematik konusu olarak belirlenen “Covid-19 pandemisi kapsamında ekonomik görünüm ve alınan önlemler” konusunda kısa konuşmalar yapılmıştır.
Avrupa Komisyonu, Türkiye’nin Ekonomik Reform Programı’na (ERP) ilişkin değerlendirmesi kapsamında görüşmeler yapmak üzere her yıl ülkemize bir ziyaret gerçekleştirmektedir. 2021 yılı ERP hazırlıkları kapsamında Avrupa Komisyonu yetkilileri ile söz konusu toplantı Covid-19 kısıtlamaları nedeniyle 9 Kasım 2020 tarihinde sanal olarak gerçekleştirilmiştir. Toplantıda, Türkiye’deki ekonomi ve para politikası gelişmelerine ilişkin bilgi verilmiştir.
Diğer taraftan, Avrupa Komisyonu tarafından ilkbahar ve sonbahar olmak üzere yılda iki kez Brüksel’de düzenlenen ve Aday Ülkeler Ekonomik Tahmin Toplantıları, 17 Nisan 2020 ve 12 Ekim 2020 tarihlerinde Covid-19 salgını nedeniyle video konferans yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Komisyon ekonomistleri ile karşılıklı olarak, ekonomik ve finansal tahminler ile ilgili veri ve bilgi paylaşımı yapılmıştır.
AB’ye katılım sürecinde ülkemizin başlıca yol haritalarından biri olan Ulusal Eylem Planının 2020-2023 yıllarını kapsayacak şekilde güncellenmesi amacıyla gerçekleştirilen ön çalışmaya, Bankamız görev alanına giren fasıllar kapsamında katkı sağlanmıştır.
