2.9 İletişim Faaliyetleri

2.9.1 Hesap Verebilirlik ve Para Politikası İletişimi

TCMB, uygulamakta olduğu para politikasının etkinliğini artırmak ve sahip olduğu araç bağımsızlığının beraberinde getirdiği hesap verme sorumluluğunu yerine getirmek için etkili bir iletişim politikası yürütmeye özen göstermektedir.

Para politikası uygulamalarının ve bunların gerekçelerinin kamuoyuna açıklanması, hem politikaların daha iyi anlaşılarak desteklenmesini sağlamakta hem de para politikasının güvenilirliğini artırarak beklentilerin politika hedefleri doğrultusunda oluşmasına katkıda bulunmaktadır.

Hesap verme sorumluluğu, TCMB’nin almış olduğu kararlar ile bunların sonuçlarından ve kurumsal yönetiminden topluma karşı sorumlu olması anlamına gelmektedir. TCMB, bir taraftan 1211 sayılı Kanun ile kendisine verilen görevleri yerine getirmeye çalışırken bir taraftan da topluma karşı sorumluluklarını yerine getirmek amacıyla açık ve anlaşılır bir iletişim yaklaşımı sergilemeyi amaçlamıştır.

TCMB’nin hesap verme sorumluluğuyla ilgili düzenlemeler TCMB Kanunu’nun 42. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde TCMB, analitik bilançosunu günlük olarak genel ağ sitesinde yayımlamaya devam etmiştir. Bağımsız denetimden geçmiş olan bilanço ve gelir-gider tabloları ile denetim sonuçlarını bir rapor aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır. Benzer şekilde TCMB, aldığı politika kararlarının gerekçeleri ve bunların sonuçlarını da düzenli raporlar ve sunumlar aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır. Bunlara ek olarak Başkan Naci Ağbal, 25 Aralık 2020 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bir sunum gerçekleştirmiştir. Sunum ve sunuma ait temel mesajlar şeffaflık ilkesine uygun olarak medya mensupları ile paylaşılmıştır. Sunumun ardından Başkan Ağbal Komisyon üyelerinin sorularını yanıtlamıştır.

Uygulanmakta olan para politikası çerçevesinde, TCMB’nin temel iletişim dokümanları PPK duyuruları ve Enflasyon Raporu’dur. TCMB, daha önce duyurduğu takvime uygun olarak yayımladığı Enflasyon Raporu ile uluslararası ekonomik gelişmeleri, enflasyon, arz ve talep gelişmelerini, finansal piyasalar ve finansal aracılık ile kamu maliyesine ilişkin genel değerlendirmelerini kamuoyu ile paylaşmış; orta vadeli enflasyon öngörülerini açıklamıştır. Ayrıca Enflasyon Raporu’nda Türkiye ekonomisi ile ilgili güncel konular hakkında hazırlanan tematik kutulara da yer verilmiştir. Enflasyon Raporları 30 Ocak 2020 ve 29 Temmuz 2020 tarihlerinde Ankara’da, 28 Ekim 2020 tarihinde ise İstanbul’da düzenlenen bilgilendirme toplantıları ile tanıtılmış, toplantılara basın mensuplarının yanı sıra Türkiye’deki ve yurt dışındaki ekonomist ve analistler de katılmıştır. Koronavirüs salgını nedeniyle alınan koruyucu önlemler kapsamında, 30 Nisan 2020 tarihinde gerçekleştirilen Enflasyon Raporu 2020 Bilgilendirme Toplantısı sanal ortamda gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen tüm toplantılar TCMB genel ağ sitesinde ve sosyal medya hesaplarında canlı olarak yayınlanmıştır.

TCMB her yıl Aralık ayında, takip eden yıl izleyeceği para ve kur politikalarını Para ve Kur Politikası Metni aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmaktadır. 2021 Yılında Para ve Kur Politikası, 16 Aralık 2020 tarihinde sanal ortamda gerçekleştirilen bir basın toplantısı ile kamuoyuna tanıtılmıştır. Toplantıda fiyat istikrarının sürdürülebilir büyüme açısından önemi, TCMB’nin enflasyon hedeflemesi rejimini tüm unsurlarıyla kararlı şekilde uygulayacağı ve para politikası kararları fiyat istikrarı önceliği korunarak alınacağı vurgulanmıştır.

PPK toplantıları, “2020 Yılında Para ve Kur Politikası” metninde açıklanan tarihlerde yapılmış³; toplantılarda alınan kararlar ile PPK toplantı özetleri genel ağ sitesinde yayımlanmaya devam etmiştir. TCMB, başlıca faaliyetleri ile kamuoyunu yakından ilgilendiren uygulama değişikliklerini de 2020 yılı boyunca yaptığı 77 adet basın duyurusu aracılığıyla paylaşmıştır.

TCMB, finansal istikrar alanında Türkiye’deki ve dünyadaki güncel gelişmeler ışığında, finansal sisteme ilişkin görüşlerini Finansal İstikrar Raporu ile paylaşmıştır.

Aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmak amacıyla, “Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu”nun enflasyonun açıklandığı günü takip eden iş günü yayımlanmasına devam edilmiştir.

³ 19 Mart 2020’de gerçekleştirilmesi planlanan Para Politikası Kurulu Toplantısı koronavirüsün olası ekonomik ve finansal etkilerini değerlendirmek üzere 17 Mart 2020 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

2.9.2 Kamuoyuna Yönelik İletişim Faaliyetleri

TCMB’nin temel iletişim kanalı olan genel ağ sitesi, günün teknolojik koşullarına uygun bir şekilde ve kullanıcı ihtiyaçları göz önünde bulundurularak kullanılmaya devam edilmiştir.

TCMB, Sosyal Medya Stratejisi kapsamında sosyal medyayı aktif bir şekilde kullanmaya ve hesaplarında yaptığı paylaşımları görsel içerikler ile zenginleştirmeye devam etmiştir. Özellikle TCMB Twitter hesabı yoğun ve etkili bir şekilde kullanılmıştır. Bunun sonucunda Türkçe Twitter hesabının takipçi sayısı 332.000’e ulaşmıştır.

YouTube kanalıyla Başkanın konuşmaları ve Enflasyon Raporu, Finansal İstikrar Raporu, 2020 Yılı Para ve Kur Politikası ve TCMB tarafından düzenlenen etkinlikler için hazırlanan çeşitli bilgilendirme videoları ile Herkes İçin Ekonomi kapsamında hazırlanan videolar da kamuoyu ile paylaşılmıştır. Ayrıca Flickr hesabında TCMB tarafından düzenlenen etkinliklerin fotoğrafları paylaşılmaya devam edilmiştir.

TCMB çalışanlarının görüşlerini kamuoyu ile paylaşabilmeleri, tartışmaya açmaları ve ekonomi gündemine zamanlı katkıda bulunabilmeleri amacıyla 2016 yılı Aralık ayında açılmış olan Merkezin Güncesi isimli kurumsal blogda yeni analizler yayımlanmaya devam etmiştir. Yıl boyunca Merkezin Güncesi’nde 6 yeni analiz yayımlanmıştır. Merkezin Güncesi, www.tcmbblog.org adresinden ve @TCMBBlog Twitter hesabından takip edilebilmektedir.

2020 yılında paydaşlarla iletişim kapsamında TCMB Başkanı, yurt içinde TCMB politika ve uygulamalarını içeren ve güncel ekonomik gelişmeleri değerlendiren sunum, konuşma ve röportajlar gerçekleştirmiştir.

2020 yılında TCMB iletişim araç ve kanallarının tasarım özelliklerini belirleyen kurumsal kimliği gözden geçirilerek, yeni bir tasarım anlayışı geliştirilmiştir. Bu kapsamda Banka logosu ile iletişim araç ve kanalları görsel açıdan yenilenmiştir.

Bilgi Edinme Kanunu kapsamında oluşturulan Bilgi Edinme Sistemi (BES), T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi Sistemi (CİMER), T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Bilgi Edinme Birimi ile çeşitli kişi, kurum ve kuruluşlarla iletişimin sağlanması amacıyla oluşturulan elektronik posta adresi iletisimbilgi@tcmb.gov.tr aracılığıyla TCMB’ye yönlendirilen başvurular değerlendirilerek cevaplandırılmıştır. BES aracılığıyla toplam 2.476 (1.113 adedi e devlet aracılığı ile), CİMER aracılığıyla 1.402 ve “iletisimbilgi” adresinden alınan 10.302 adet başvuru değerlendirilerek gerekli işlemler yapılmıştır.

Kamuya yönelik iletişim faaliyetleri kapsamında Veri Yönetişimi ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından çeyreklik frekansta yayımlanan Finansal Hesaplar’ın kısa tanıtımını içerir video Herkes İçin Ekonomi platformunda yayımlanmıştır. Videoda Finansal Hesapların içeriği, veri kaynakları ve kullanımına değinilmiştir.

TCMB, önceki yıllarda belirlenmiş bir örneklem üzerinden yayınlanan “Sektör Bilançoları” verilerini, 2020 yılında ilk defa tüm reel sektörü kapsayacak şekilde genişletmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve TCMB iş birliği ile 2009-2019 yıllarını kapsayan sektör ve ölçek bazında toplulaştırılmış bilanço, gelir tablosu, kredi bilgileri ve önemli finansal tablo oranları kamuoyu ile paylaşılmıştır.

2.9.3 Finansal Eğitim ve Ekonomi Eğitimi Faaliyetleri

TCMB, fiyat istikrarının önemi konusunda farkındalık oluşturmak ve farklı paydaşlara ekonomi eğitimi vermek üzere başlattığı Herkes İçin Ekonomi girişimini sürdürmektedir. Bu girişim ile farklı hedef kitlelere yönelik hazırlanan yayınlar, etkinlikler ve benzeri iletişim çalışmaları ile Herkes İçin Ekonomi mikrositesi aracılığıyla fiyat istikrarının önemi, merkez bankasının ekonomideki rolü ve güncel ekonomik konular hakkında toplumun farklı kesimlerine kendilerine uygun araç ve içeriklerle ulaşılması amaçlanmaktadır.

Bu girişimin önemli parçalarından birini Herkes İçin Ekonomi mikrositesidir. Ülkemizde bu alanda yapılmış öncü bir çalışma niteliğinde olan mikrositede, 2020 yılında da TCMB’nin temel işlevleri ve temel ekonomik kavramlar konularında hazırlanan video, kitapçık, infografik ve testler gibi farklı türde içerikler yayımlanmaya devam edilmiş olup 7 yeni video yayımlanmıştır.

Herkes İçin Ekonomi girişimi kapsamında hazırlanan, okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin derslerinde faydalanabilecekleri eğitmen ders planları, infografikler, videolar, sınıf içi etkinlikler ve benzeri eğitim materyalleri TCMB genel ağ sitesinde, Herkes İçin Ekonomi mikrositesinde ve T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Bilişim Ağı’nda (http://www.eba.gov.tr/eicerik/tcmb) yayımlanmaktadır.

Farklı hedef kitlelere yönelik olarak yürütülen Herkes İçin Ekonomi girişiminin yurt geneline yayılması amacıyla başlatılan ve çeşitli illerdeki ilkokul, ortaokul, lise, üniversite öğrencileri ve öğretmenlere yönelik etkinlikler düzenlenmesini amaçlayan “Herkes İçin Ekonomi Anadolu’da” projesi sürdürülmüştür. Proje çerçevesinde, 25-27 Şubat 2020 tarihleri arasında Trabzon’da, 11-12 Mart 2020 tarihlerinde Sivas’ta etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Söz konusu etkinlikler kapsamında düzenlenen Öğretmen Buluşmalarına ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenleri katılım sağlamış, öğretmenlere Herkes İçin Ekonomi girişimi, TCMB ve para politikası hakkında bilgi verilerek derslerinde kullanabilecekleri eğitim materyalleri tanıtılmıştır. Ziyaret edilen iller genelinde ilkokul dördüncü sınıf, ortaokul yedinci sınıf, lise ziyaretlerinde ise on birinci sınıf öğrencilerine yönelik bilgilendirme sunumları gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, farklı yaş gruplarına uygun bir yaklaşımla para, paranın işlevleri, enflasyon, fiyat istikrarı ve merkez bankacılığı kavramları sunumlar, videolar, oyun ve yarışmalar eşliğinde anlatılmıştır. Ayrıca bu illerde eğitim veren üniversitelerin öğrencilerinin katılım sağladığı Üniversite Buluşmaları düzenlenmiştir. Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde düzenlenen bu etkinlikler kapsamında ise gençlere merkez bankacılığı ve fiyat istikrarına ilişkin sunumlar gerçekleştirilmiştir. Çeşitli yarışmaların da yer aldığı etkinlikler üniversiteliler tarafından büyük ilgi görmüştür. Tüm bu etkinliklerde yaklaşık 1.600 öğrenci ve öğretmene ulaşılmıştır. Aralıksız olarak yaklaşık 15 yıldır TCMB İdare Merkezinde düzenlenen Üniversite Buluşmaları etkinliği pandemi nedeniyle 2020 yılında düzenlenmemiş, aynı nedenle Herkes İçin Ekonomi Anadolu’da etkinliklerine de Mart ayından itibaren ara verilmiştir.

2.9.4 Yatırımcı İlişkileri

Yatırımcı kuruluşlar ve kredi derecelendirme kuruluşları (KDK) ile 2020 yılı Ocak-Mart Döneminde teknik içerikli yüz yüze toplantılar ve telekonferanslar düzenlenmiştir. Bu dönemde düzenlenen 5 yüz yüze toplantıda 14 kuruluştan 21 katılımcı ile görüşme sağlanmıştır. Diğer yandan, koronavirüs salgının getirdiği seyahat kısıtlamaları ve izolasyon tedbirleri nedeniyle, Mart ayından sonra yüz yüze toplantılar gerçekleştirilememiş, yatırımcılar ile iletişimin devam ettirilmesi amacıyla Temmuz ve Eylül aylarında ulusal ve uluslararası yatırımcılar, ekonomist, analist ve portföy yöneticilerinin katılımıyla iki adet yatırımcı videokonferansı düzenlenmiştir. Söz konusu konferanslar Banka tarihinde gerçekleştirilen ilk dijital, geniş kapsamlı yatırımcı konferansları olmuştur.

Bu toplantılarda, 9 Temmuz 2020 tarihinde toplam 100 kuruluştan 165 katılımcıya, 3 Eylül 2020 tarihinde ise toplam 110 kuruluştan 185 katılımcıya ulaşılmıştır.

Yıl içinde ayrıca, KDK’ler ile bir yüz yüze toplantı ve yedi adet video konferans düzenlenmiştir.

Buna ilaveten, TCMB ve Endonezya Merkez Bankası arasında 2015 yılında imzalanan mutabakat zaptı çerçevesinde, ikili ilişkilerin geliştirilmesi ve karşılıklı bilgi, tecrübe paylaşımında bulunulması amacıyla, Endonezya Merkez Bankası ve TCMB yatırımcı ilişkileri çalışanları arasında Kasım ayında bir videoseminer düzenlenmiştir. Seminerde, kuruluşların yatırımcı ilişkileri birimlerinin organizasyon yapısı, iş süreçleri ve faaliyetlerine ilişkin sunumlar yapılmış ve görüş alışverişinde bulunulmuştur.

Diğer yandan, yıl içinde paydaş algısının ölçülmesine yönelik algı ve analiz çalışmalarına devam edilmiştir.