2.5 Emisyon İşlemleri

2017 yıl sonu itibarıyla emisyon hacmi bir önceki yıla göre yüzde 6,9 oranında artış göstererek 131,4 milyar Türk lirasına ulaşmıştır. Dolaşımdaki banknot sayısı ise yüzde 7,7 oranında artış göstererek 2017 yılı sonunda 1.920 milyon adet banknota ulaşmıştır. Son beş yıllık dönemde yıl sonu itibarıyla emisyon hacmi yıllık ortalama yüzde 16,9, dolaşımdaki banknot sayısı ise yıllık ortalama yüzde 11 oranında artmıştır (Grafik 2.5.1).

Tedavülden kaldırılan ve 10 yıllık zaman aşımı süresi devam eden banknotlar hariç tutulduğunda, 29 Aralık 2017 tarihi itibarıyla tedavülde 1.899,1 milyon adet banknot bulunmaktadır. 2017 yıl sonu itibarıyla emisyon hacminin kupür dağılımında, adet olarak en yüksek paya sahip olan kupürler 100 ve 50 Türk lirasıdır (Grafik 2.5.2). Adet olarak en yüksek paya sahip iki kupürün (100 ve 50 Türk lirasının) toplam içindeki payı yüzde 55,4 oranındadır. Tutar olarak en yüksek paya sahip 100 ve 200 Türk lirasının toplam içindeki payları ise sırasıyla yüzde 55,3 ve yüzde 25,8 seviyesindedir (Tablo 2.5.1).

Tablo 2.5.1: 29.12.2017 Tarihinde Tedavülde Bulunan Banknotlar

Kaynak: TCMB
(*) Tedavülden Kaldırılan ve 10 Yıllık Zaman Aşımı Süresi Devam Eden Banknotlar

2006 yılında yüzde 2,9 olan “Yıllık Ortalama Emisyon Hacmi/GSYİH” oranı yıllar içinde artış göstermiş olup, söz konusu oranın 2017 yılında yüzde 4,3 düzeyinde gerçekleşeceği hesaplanmaktadır (Grafik 2.5.3).

2017 yılında TCMB’nin hizmet verdiği 21 şube, 16 banknot deposu ve 2 vezne merkezinde 426,2 milyar Türk lirası tutarında tahsilat, 434,7 milyar Türk lirası tutarında tediye olmak üzere toplam 860,8 milyar Türk lirası tutarında işlem gerçekleştirilmiştir.

TCMB şubelerinin bulunmadığı illerde gerek banknot kalitesinin iyileştirilmesi gerekse piyasanın çeşitli kupür ihtiyacının zamanında karşılanabilmesi amacıyla 16 ilde faaliyette bulunan banknot depolarında 2017 yılında 56,8 milyar Türk lirası tutarında tahsilat, 59 milyar Türk lirası tutarında tediye işlemi yapılmıştır. Diğer bir ifadeyle, TCMB’de gerçekleşen toplam işlem hacminin yüzde 13,4’ü banknot depolarında gerçekleşmiştir.

2017 yılında, İstanbul Şubesi’ne bağlı olarak hizmet veren Avrupa Yakası Vezne Merkezi, İstanbul ilinin toplam işlem hacminden yüzde 38,6 pay almıştır. Söz konusu dönemde, ülke bazında toplam işlem hacminden Ankara Şubesi yüzde 12,3, Avrupa Yakası Vezne Merkezi yüzde 11,7, Anadolu Yakası Vezne Merkezi yüzde 9,6, İstanbul-Karaköy Şubesi yüzde 9,1 ve İzmir Şubesi yüzde 8,1 pay almıştır.

2017 yıl sonu itibarıyla emisyon hacmi bir önceki yıla göre yüzde 6,9 oranında artış göstererek 131,4 milyar Türk lirasına ulaşmıştır.