MENÜ
2.9 Uluslararası İş Birliği ve Organizasyonlar
Ülkemizin kurucusu olduğu “Orta Asya, Karadeniz Bölgesi ve Balkan Ülkeleri Guvernörler Kulübü” nün 37. Toplantısı” 2-4 Nisan 2017 tarihleri arasında TCMB ev sahipliğinde düzenlenmiştir. Toplantının ana temaları para politikası ve finansal istikrar ile ekonomik dayanıklılığın artırılması olmuştur.
Kasım 2017’de Guvernörler Kulübü Merkez Bankaları arasındaki iş birliğini artırmak ve Guvernörler Kulübü Toplantılarına hazırlık teşkil etmesi amacıyla TCMB öncülüğünde “Para Politikası ve Finansal İstikrar” Çalışma Grubu kurulmuş, grubun eş başkanlıklarını Türkiye ve Rusya üstlenmiştir.
Birleşmiş Milletler (BM)’den sonra en fazla üyeye sahip olan ikinci uluslararası örgüt olan İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) bünyesinde “İİT Ülkeleri Merkez Bankaları ve Para Otoriteleri” toplantısı Eylül 2017’de TCMB ev sahipliğinde düzenlenmiştir. Toplantıda küresel ve finansal gelişmelerin yanı sıra, istikrarlı ve kapsayıcı bir finansal sistem ile finansal istikrar konuları ele alınmıştır. Toplantı sonunda yayımlanan bildirgede söz konusu toplantının her yıl düzenli olarak yapılması ve Sekretarya görevinin TCMB tarafından üstlenilmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca, “İİT Ekonomik Görünümü” ve “Finansal Kapsayıcılık” konularında iki adet çalışma grubu oluşturulması kararlaştırılmıştır. TCMB öncülüğünde kurulan çalışma gruplarında “İİT Ekonomik Görünümü” çalışma grubunun eş başkanlıkları Türkiye, Pakistan ve İran; “Finansal Kapsayıcılık” çalışma grubunun eş başkanlıkları Uganda, Bangladeş ve Suudi Arabistan tarafından üstlenilmiştir.
Söz konusu toplantıya ilişkin olarak bir de mikro site(2) hazırlanmıştır.
2017 yılı TCMB’nin ikili ilişkiler faaliyetleri açısından önemli gelişmelerin yaşandığı ve ikili ilişkiler bakış açısına çok taraflı iş birliklerinin de eklenmesiyle kayda değer adımların atıldığı bir yıl olmuştur.
TCMB’nin uluslararası etki alanını genişletmek amacıyla 2017 yılında öncelikle İkili ve Çok Taraflı İş Birliği Stratejisi gözden geçirilmiştir. Bu kapsamda, üç ayaklı bir strateji oluşturulmuştur: 1) Mevcut iş birliklerini geliştirmek 2) Mutabakat zaptı müzakereleri devam eden merkez bankaları ile iş birliği faaliyetlerini başlatmak ve 3) Çok taraflı iş birliği faaliyetleri planlamak.
Yeni strateji kapsamında 2017 yılında yürütülen çalışmaların bir yansıması olarak, 2010-2016 döneminde 16 olan mutabakat zaptı sayısı, 2017 yılında 26’ya yükseltilerek TCMB’nin uluslararası etki alanı önemli ölçüde genişletilmiştir (Tablo 2.9.2.1).
Tablo 2.9.2.1: 2017 Yılında İş Birliği Mutabakat Zaptı İmzalanan Merkez Bankaları
Bosna Hersek |
Sırbistan |
Bulgaristan |
Tunus |
Gürcistan |
İran |
Ukrayna |
Arnavutluk |
Makedonya |
Katar |
(2) http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tcmb+en/tcmb+en/main+page+site+area/conferences/oic
Nisan ayında Bosna Hersek, Gürcistan ve Bulgaristan, Haziran ayında Ukrayna, Temmuz ayında Makedonya, Eylül ayında Tunus, Sırbistan ve İran, Kasım ayında Arnavutluk ve Katar ile yeni imzalanan mutabakat zabıtları ile TCMB’nin uluslararası iş birliği ağının Balkanlar, Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler, Doğu Avrupa, Kuzey Afrika ve Ortadoğu bölgesinde güçlendirilmesi hedeflenmiştir.
Bu yıl bir ilk olarak, ikili iş birliği faaliyetlerinin yanı sıra çok taraflı iş birliği faaliyetlerinin de önemi dikkate alınarak, TCMB ile mutabakat zaptı olan ve potansiyel paydaş olabilecek Doğu Avrupa, Balkanlar ve Karadeniz Bölgesi ülkeleri merkez bankaları ile karşılıklı bilgi ve deneyim paylaşımında bulunulması amacıyla “Central Banking Communication: How to Keep up with the Latest Trends” başlıklı çok taraflı seminer, 12 ülkeden 45 üst düzey merkez bankası temsilcisinin katılımıyla İstanbul’da düzenlenmiştir. Bu seminerlerin gelenekselleştirilerek her yıl farklı konularda ve farklı ülke gruplarıyla düzenlenmesi planlanmaktadır.
Bunun yanı sıra, hâlihazırda iş birliği yaptığımız merkez bankaları ile 2017 yılında faaliyetlerin çeşitlendirilmesine devam edilmiş; Avrupa Merkez Bankası (ECB), İtalya Merkez Bankası ve Endonezya Merkez Bankası ile daha yoğun iş birliği programları yürütülmüştür. Bu kapsamda karşılıklı tecrübe paylaşımı amacıyla geçici görevlendirmeler yapılmış, çalışma ziyaretleri ve çalıştaylar gerçekleştirilmiş, ortaklaşa seminer ve konferanslar düzenlenmiştir.
2017 yılında TCMB ile çok sayıda merkez bankası yönetimi arasında üst düzey politika diyaloğu gerçekleştirilmiştir. İtalya, Pakistan, Suudi Arabistan, Tacikistan, Kuveyt, Libya, Azerbaycan, Katar, İran ve Arnavutluk merkez bankaları ile yapılan politika diyaloğu görüşmeleri Başkanlar düzeyinde gerçekleşmiştir. Yine 13-15 Ekim 2017 tarihleri arasında Washington’da gerçekleştirilen IMF-Dünya Bankası Yıllık Toplantılarında Başkan Yardımcısı düzeylerinde ECB ve Rusya Merkez Bankası ile politika diyaloğu toplantıları gerçekleştirilmiştir.
TCMB’nin merkez bankaları ile bir başka diyalog mekanizması da ikili çalışma komiteleridir. Bu kapsamda Türk-Rus Bankacılık ve Finans Alanında İş Birliği Çalışma Grubunun 7. Toplantısı düzenlenmiş, aynı toplantıda Rusya Merkez Bankası ile ikili iş birliği sürecinin desteklenmesi amacıyla, 1997 yılında imzalanan teknik iş birliği anlaşmasına ek bir protokol imzalanmıştır. Bu yıl içinde, İran Merkez Bankası ile ikili ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla bir “Çalışma Komitesi” kurulmuş ve Komite 2017 yılında ilk üç toplantısını gerçekleştirmiştir. Komite kapsamında yerel paralarla ticaret, merkez bankaları arasında swap anlaşması mekanizması, Türkiye’de faizsiz finans ve rezerv yönetimi konuları üzerinde görüş alışverişinde ve bilgi paylaşımında bulunulmuştur. Ayrıca Ukrayna Merkez Bankası ile bir çalışma komitesinin kurulmasına karar verilmiş olup, söz konusu komitenin ilk toplantısının 2018’in ilk aylarında yapılması hedeflenmektedir.
Bunun yanı sıra Azerbaycan, Irak, Özbekistan ve Ukrayna Merkez Bankaları ile ikili görüşmeler gerçekleştirmek ve bilgi paylaşımında bulunmak üzere çalışma ziyaretleri gerçekleştirilmiş, Irak Merkez Bankasının çalışanlarına yönelik bir eğitim düzenlenmiş, Pakistan Merkez Bankası temsilcileri ile faizsiz finans alanında bir toplantı düzenlenmiştir.
Yabancı merkez bankaları ile TCMB arasında gerçekleştirilen iş birliği faaliyetlerinin daha etkin hale getirilmesi, TCMB birimlerinin iş birliği imkânlarından daha çok yararlanabilmesi ve bu çerçevede iş sürekliliğinin sağlanabilmesi amacıyla Nisan ayında tüm birimlerin dâhil olduğu “Merkez Bankaları ile İş Birliği Komitesi” oluşturulmuştur. Komite, yapısı itibarıyla TCMB’nin diğer merkez bankaları ile ilişkilerinin daha sistematik ve takvime dayalı bir şekilde yürütülmesini sağlamayı hedeflemektedir. Komite ilk toplantısını Nisan ayında Birim temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirmiş, toplantıda Komitenin amaçları, iş birliği süreçleri ve Komite üyelerinin rolleri konularında bilgilendirme yapılmış ve karşılıklı bilgi paylaşımında bulunulmuştur. Temmuz ayında Merkez Bankaları ile İş Birliği Komitesinin ikinci toplantısı gerçekleştirilmiş; 2017 yılı için planlanan faaliyetlerin değerlendirmesi yapılmış, AB projeleri hakkında bilgi verilmiş ve 2018 yılı planlanmasına yönelik görüş alışverişinde bulunulmuştur. Kasım ayında gerçekleştirilen üçüncü toplantıda ise Komitenin çalışma esaslarını düzenleyen Başkanlık Talimatı ve 2017 yılı ikili iş birliği faaliyetlerindeki son gelişmeler hakkında bilgi verilmiş; 2018 yılı ikili ve çok taraflı iş birliği kataloğu tema seçimi ve 2018 yılı AB Proje talepleri konularında görüş alışverişinde bulunulmuştur.
TCMB’nin üyesi olduğu, banknot baskıcılığına yönelik Avrupa merkezli faaliyet gösteren “Avrupa Banknot Konferansı”nın (European Banknote Conference) teknik alt birimleri olan “Banknot Güvenliği Komitesi” (Banknote Security Committee), “Üretim Süreçleri Komitesi” (Manufacturing Process Committee) ve “Banknot Malzemeleri Komitesi” (Banknote Materials Committee) gruplarında yıllık olarak gerçekleştirilen çalışmalar ile bu konferansın yönetim ve işleyişine yönelik değerlendirme organı olan ”Politika Komitesi Tavsiye Grubu” (Policy Committee Advisor Group) çalışmalarına katılım sağlanmıştır.
TCMB’nin üyesi olduğu, Banknot İnceleme Sistemleri (BPS) kullanıcıları arasında sistemlerin işleyişine yönelik görüş alışverişi yapılması ve tecrübelerin paylaşılması ile sistemlerin teknolojik yeniliklere paralel olarak yenilenmesini amaçlayan; Almanya menşeli Gisecke & Devrient (G&D) firmasının düzenlediği ve BPS makinalarını kullanan Merkez Bankaları ve Banknot Matbaaları temsilcileri tarafından oluşturulan “BPS Uluslararası Kullanıcı Grubu” (BPS International Users Group) tarafından yıllık olarak düzenlenen konferansa ve yine aynı oluşumun teknik alt birimi olan ve yılda 2 sefer düzenlenen “Teknik Tavsiye Grubu” (BPS Technical Advisory Group) toplantılarına katılım sağlanmıştır.
TCMB’nin üyesi olduğu, banknot üretiminde yaygın kullanılan makinelerin büyük bir kısmının üreticisi ve tedarikçisi konumundaki İsviçre menşeli KBA-NotaSys firmasının banknot üretimine ilişkin süreçlerde kullanılan makine, sistem ve donanımlarına sahip banknot matbaaları arasında teknik iş birliği tesisi ve bilgi paylaşımı sağlanması amacıyla yıllık olarak düzenlediği “KBA NotaSys Kullanıcı Grubu” (KBA NotaSys Customer Focus Group) ve bu grubun teknik alt birimi olan “Teknik Çalışma Grubu” (Technical Work Group) çalışmalarına katılım sağlanmıştır.
Diğer yandan, TCMB’nin ülkemizi temsil ettiği, BIS bünyesinde faaliyet gösteren CPMI nezdinde oluşturulan çalışma gruplarının faaliyetlerine ve toplantılarına katılım sağlanmıştır. Bu çerçevede, TCMB’nin katılım sağladığı bazı çalışma grupları 2017 yılı içerisinde nihai raporlarını yayınlamışlar veya görev tanımları çerçevesinde çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Buna göre;
Ülkemizin uluslararası ekonomik platformlarda tanıtılması, diğer ülke merkez bankaları ve uluslararası kuruluşlarla karşılıklı ilişki ve iş birliğinin geliştirilmesi amaçlarıyla, gerek dünya gerekse Türkiye ekonomisinde gündem oluşturan konuların irdelenmesini hedefleyen toplantı, seminer, panel, çalıştay ve konferanslar düzenlenmiştir.
Bu kapsamda, TCMB’nin ev sahipliği yaptığı ve alanında yetkin akademisyenler ile merkez bankacılarını bir araya getiren organizasyonlar aşağıda yer almaktadır:
