2019 Yılına Genel Bakış

FİYAT İSTİKRARINA ODAKLANMA VE FİNANSAL İSTİKRARA KATKI

TCMB, fiyat istikrarını sağlama ve finansal istikrarı destekleme amaçları doğrultusunda para politikası ve likidite araçlarını uygun bir bileşimle ve öngörülebilirliği destekleyecek şekilde kullanmaya devam etmiştir.

• TCMB, politika faiz oranı olarak bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını kullanmaktadır. Bu kapsamda enflasyon görünümündeki iyileşmeye bağlı olarak Temmuz, Eylül, Ekim ve Aralık aylarında gerçekleştirilen güçlü faiz indirimleriyle politika faiz oranı yıl sonu itibarıyla yüzde 12 seviyesine gerilemiştir.
• TCMB swap imkânları, yıl içinde yaşanan gelişmeler neticesinde bankalarca yoğun bir şekilde kullanılmış, sistemin fonlama ihtiyacının önemli bir kısmı TCMB taraflı swap imkânları ile karşılanmış ve büyük ölçüde bir hafta vadeli repo ihalelerini kapsayan net Açık Piyasa İşlemleri (APİ) fonlaması gerilemiştir.
• Ağustos ayında TCMB bünyesinde, kotasyon yöntemiyle ve 1 hafta vadeli olarak gerçekleştirilmekte olan döviz karşılığı Türk lirası swap işlemlerinin geleneksel ihale (çoklu fiyat) yöntemiyle 1, 3 ve 6 ay vadeli olarak da gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
• Yurt içi altın tasarruflarının finansal sisteme kazandırılması amacıyla çeşitli adımlar atılmaya devam edilmiştir. Bankaların likidite yönetimindeki etkinliğinin artırılması ve altın cinsi tasarrufların finansal sisteme dâhil edilmesine katkı sağlamak amacıyla Mayıs ayında alım yönlü Türk Lirası Karşılığı Altın Swap Piyasası; Ekim ayında ise alım ve satım yönlü Döviz Karşılığı Altın Swap Piyasası açılmıştır.
• TCMB, para politikası duruşunu enflasyondaki düşüş sürecinin devamını sağlayacak şekilde belirlemiş, finansal istikrara yönelik olarak zorunlu karşılıklar (ZK) gibi makro ihtiyati araçları da etkin bir şekilde kullanmıştır. Zorunlu karşılıkların temel para politikası aracını destekleyici, döngü karşıtı makro ihtiyati bir araç olarak daha esnek ve etkin kullanılmasına yönelik bazı değişiklikler yapılmıştır.
• Temmuz ayında TCMB Kanunu’nda yapılan değişiklikle, zorunlu karşılık uygulamasında bankaların sadece yükümlülüklerinin değil, bilanço içi ve dışı uygun görülen kalemlerinin de esas alınabilmesi mümkün hale gelmiştir.
• Ağustos ayında, Türk lirası (TL) zorunlu karşılık oranları ve Türk lirası cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıklara ödenecek faiz/nema oranı, Türk lirası cinsi nakdi kredilerin yıllık büyüme oranları ile ilişkilendirilmiştir.
• Aralık ayında, kredi arzının tüketimden ziyade, üretim odaklı sektörlere yönlendirilmesini teşvik ederek finansal istikrarı desteklemek amacıyla zorunlu karşılık düzenlemesinde değişiklik yapılmıştır. Böylece üretim ve yatırımla ilişkisi kuvvetli olan uzun vadeli ticari krediler ile ithalatla ilişkisi zayıf olan uzun vadeli konut kredilerinin teşvik edilmesi amaçlanmıştır.
• Aralık ayında, yabancı para mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu hariç) ile müstakrizlerin fonlarına uygulanan zorunlu karşılık oranları TL cinsi nakdi kredilerin reel büyüme oranları ile ilişkilendirilmiştir.

YALIN, ETKİN VE ÇİFT YÖNLÜ İLETİŞİM

TCMB, 2019 yılında yalın, etkin ve çift yönlü bir iletişim politikası yürütmüştür.

• TCMB çalışanlarının görüşlerini kamuoyu ile paylaşabilmeleri, tartışmaya açmaları ve ekonomi gündemine zamanlı katkıda bulunabilmeleri amacıyla açılmış olan “Merkezin Güncesi” isimli kurumsal blog sayfasında 19 yeni analiz yayımlanmıştır.
• Fiyat istikrarının önemi konusunda farkındalık oluşturmak ve farklı paydaşlara ekonomi eğitimi vermek üzere başlatılan “Herkes İçin Ekonomi” girişimi sürdürülmüş, yurt geneline yayılması için “Herkes İçin Ekonomi Anadolu’da” projesi kapsamında etkinliklere devam edilmiştir. Proje çerçevesinde, 19‑22 Şubat 2019 tarihleri arasında Eskişehir’de, 3 Mayıs 2019 tarihinde İzmit’te ve 5‑6 Kasım 2019 tarihlerinde Amasya’da etkinlikler gerçekleştirilmiştir.
• Önceden belirlenen takvim çerçevesinde yerli ve yabancı yatırımcı kuruluşlar ve kredi derecelendirme kuruluşlarından analistler, stratejistler, ekonomistler ve portföy yöneticileri ile teknik içerikli toplantılar ve telekonferanslar düzenlenmiştir. Yapılan 57 toplantıda toplam 283 kuruluş ve 418 kişi ile görüşme sağlanmıştır.
• Reel sektör ile iletişimi güçlendirmek ve TCMB politikalarını kamuoyuna daha iyi anlatmak amacıyla Başkan Murat Uysal, Ankara Sanayi Odası Meclis Toplantısı’nda “Ekonomik Görünüm ve Merkez Bankasının Reel Sektör Çalışmaları” başlıklı; İstanbul Sanayi Odası Meclis Toplantısı’nda ise “Dış Denge, Sürdürülebilir Büyüme ve Fiyat İstikrarı” başlıklı konuşmalar yapmıştır.
• Türkiye ekonomisinin yapısal unsurlarını incelemek ve reel sektörü yakından takip etmek amacıyla 906’sı imalat sanayii, 518’i toptan ve perakende ticaret firması olmak üzere toplam 1.919 firma ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiş ve ilk elden bilgi alınmıştır.
• Sekretarya hizmetleri TCMB tarafından yerine getirilen Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesinin (Gıda Komitesi) kararları çerçevesinde atılan yapısal ve konjonktürel adımlar, fiyat istikrarı bakış açısını merkeze alarak kurumlar arası iş birliği ile tasarlanmaya devam edilmiştir. Bu kapsamda, Gıda Komitesi yıl içerisinde 7 defa toplanmıştır.

TEKNOLOJİYİ DAHA YOĞUN VE ETKİN KULLANMA

TCMB, teknoloji ve otomasyondan tüm iş süreçlerinde yoğun ve etkin bir şekilde yararlanmaya devam etmiştir.

• Bankanın temel işlevleri ve temel ekonomik kavramlar hakkında farkındalığın artırılması amacıyla hazırlanan video, kitapçık, infografik ve testler gibi içeriklerin yer aldığı Herkes İçin Ekonomi mikrositesi tasarımı Haziran’da yenilenmiştir.
• Banka tarihi, para basım süreçleri, halihazırda tedavüldeki ve geçmişte tedavül etmiş emisyon gruplarını tanıtmayı ve sanat koleksiyonunu sergilemeyi amaçlayan Sanal Müze Genel Ağ sitesinin tasarımı ve içerik planı Şubat’ta yenilenmiştir. Aralık ayında ise sitenin İngilizce versiyonu yayına alınmıştır.
• Finansal Teknolojiler (FinTek) alanındaki gelişmelere ülkemizin ihtiyaçları ve stratejisi doğrultusunda yön verilmesi amacıyla araştırma ve iş birliği faaliyetlerinin yürütülmesi ve ödeme sistemleri, ödeme hizmetleri ve finansal teknolojiler alanındaki gelişmelerin yakından takip edilerek sektörün ihtiyaçlarının anlaşılması ve güçlü bir ekosistem oluşmasına katkıda bulunulmasına yönelik çalışmalar yapılmıştır.
• Kredi ve mevduat faiz oranlarının UYAP’a entegrasyonu, T.C. Adalet Bakanlığı ile yürütülen ortak çalışmalarla tamamlanmıştır. Bu proje ile çeşitli bankacılık verileri, UYAP platformundan sorgulanabilir hale getirilmiş ve mahkeme dava süreçlerinde gereksinim duyulan verilere erişim hızlandırılmıştır.
• Karar alma süreçlerine destek olabilecek nitelikte birçok veri seti, Büyük Veri Platformuna alınmış ve kullanıma başlanmıştır.
• Döviz piyasalarındaki dinamikleri ve gerçek ve tüzel kişilerin döviz pozisyonunu etkileyen faktörleri izleyebilmek amacıyla, gün içi yüksek frekanslı veri platformları oluşturulmuştur.
• Türk Lirası ve döviz piyasaları alanında oluşturulan yeni araçlara yönelik yazılım çözümleri ve T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının talepleri doğrultusunda geliştirilen yeni kıymet ihraç modelleri için yazılımlar zamanlıca ve başarıyla geliştirilerek kullanıma sunulmuştur.

ULUSAL VE ULUSLARARASI PAYDAŞLARLA EŞ GÜDÜM

TCMB, görev alanı dâhilindeki ekonomi politikalarının üretilmesinde ve uygulanmasında ulusal ve uluslararası paydaşlarla eş güdüm içinde çalışmaya devam etmiştir.

• Yurt içinde çeşitli ulusal platformlarda aktif olarak yer alınmıştır.
• Uluslararası konferanslar ve toplantılar düzenlenmiş ve bölgesel iş birliği faaliyetlerine önem verilmiştir.
• TCMB’nin ikili iş birliği stratejisi kapsamında, 33 paydaş merkez bankası ile yurt içi ve yurt dışında 52 adedi çalışma ziyareti olmak üzere toplam 68 faaliyet gerçekleştirilmiştir.
• İmzalanan 1 yeni mutabakat zaptı ile TCMB’nin resmi iş birliği içinde olduğu merkez bankası sayısı 32’ye ulaşmış, böylelikle uluslararası iş birliği ağının kapsamı genişletilmiştir.
• İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim Merkezi Genel Müdürlüğü (İMB) tarafından 2019 yılında ilk kez; İslami bankacılık ve finansta risk yönetimi, İslami finansal kuruluşlarda stres testi, merkez bankaları için İslami bankacılık ve finans, merkez bankalarında organizasyonel dönüşüm, merkez bankalarında finansal risk yönetimine kapsayıcı yaklaşım konularında uluslararası eğitim programları gerçekleştirilmiştir.
• İMB tarafından bu yıl ilk kez ülkemizde faaliyet gösteren bankalar ve finans kurumları çalışanlarına yönelik olarak ulusal düzeyde finans sektörü eğitimleri verilmiştir.

Kültürel, Sanatsal ve Sosyal Duyarlılığa Sahİp Olmak

TCMB, sosyal sorumluluğa ve duyarlılığa sahip olarak, kültür, sanat ve spor faaliyetlerinde yer almaya devam etmiştir.

• TCMB Sanat Koleksiyonu’nda yer alan seçkin eserlerle; 27 Mart‑30 Temmuz 2019 tarihleri arasında Antalya’da, 27 Haziran‑30 Eylül 2019 tarihleri arasında Ankara’da ve 18 Kasım‑20 Aralık 2019 tarihleri arasında Amasya’da sergiler açılmıştır.
• Sosyal sorumluluk faaliyetlerinde yer alınmış, bağış ve yardımlar ile akademik çalışmalara katkıda bulunmaya devam edilmiştir.
• İç iletişim kapsamında, çalışanlar arasında iletişimi ve motivasyonu artırmak amacıyla tiyatro etkinlikleri, doğa yürüyüşleri ve fotoğraf yarışması düzenlenmiştir.
• Sportif etkinlikler kapsamında çeşitli spor branşlarında yurt içinde ve yurt dışında turnuvalar düzenlenmiş ve diğer kuruluşlar tarafından düzenlenen turnuvalara katılım sağlanmıştır.
• Kurumsal aidiyet duygusunun geliştirilmesi, sanatın ve sanatçının desteklenmesi ve iç iletişimin güçlendirilmesi amacıyla TCMB çalışanların katılımıyla 22 Kasım‑25 Aralık 2019 tarihleri arasında “Sonbahar‑Kış” temalı fotoğraf yarışması düzenlenmiştir.
• Türkiye genelinde yürütülen “Geleceğe Nefes” projesi kapsamında 11 Kasım 2019 tarihinde 81 ilde aynı anda gerçekleştirilen fidan dikim etkinliğinde, TCMB çalışanlarının katılımıyla 1.200’ü aşkın fidan dikilmiştir.