Önsöz

Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu
Başkan

2022 yılında, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde yeniden şekillenmesi amacıyla tüm politika araçlarında Türk lirasını öncelikleyen geniş kapsamlı bir politika çerçevesi ortaya koymuştur. Söz konusu politika çerçevesinin asli unsurlarından biri olan Liralaşma Stratejisi de kamuoyuyla 2022 yılında paylaşılmıştır.

Liralaşma Stratejisi Türk lirasının kullanımını merkeze alan bütüncül bir yaklaşımla oluşturulmuştur. Bu çerçevede temel amaç; kısa vadeli bir bakış açısı yerine Türkiye ekonomisinin üretim, yatırım ve katma değerini artırarak arz ve cari fazla kapasitesini geliştirmesi ve fiyat istikrarını kalıcı olarak tesis etmesidir.

2022 yılında enerji ve emtia fiyatlarındaki gelişmeler ile diğer negatif arz şokları nedeniyle enflasyon küresel çapta rekor düzeye ulaşmıştır. Buna karşın Liralaşma Stratejisi kapsamında uygulanan faiz politikası yurt içindeki arz kapasitesinin korunmasına ve sürdürülebilir cari denge için ihracat kapasitesinin sürekli olarak artmasına olanak veren uygun finansman maliyetlerinin sağlanmasını amaçlamıştır. 2022 yılında uygulanan para politikasının diğer bir önemli ayağını hedefli kredi kullanımı oluşturmuştur. TCMB yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı desteklemek amacıyla hedefli kredi anlayışı çerçevesinde kredilerin verimli kullanımını teşvik edecek politikalar tasarlamış ve bu politikalara öncülük etmiştir.

Ülke ekonomisinde kalıcı fiyat istikrarı ve sürdürülebilir büyüme zemininin oluşması için yapısal cari fazla ile beraber diğer ön koşulun liralaşma yoluyla hanehalkı, firma ve banka bilançolarının hem varlık hem de yükümlülük tarafında Türk lirasının ağırlığının kalıcı olarak artırılması olduğu değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, makroihtiyati tedbirler ve Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamaları kullanılmıştır.

TCMB, 2022 yılında, uluslararası rezervleri güçlendirmeye yönelik olarak etkin bir rezerv yönetimi uygulamıştır. Bu dönemde, Liralaşma Stratejisi çerçevesinde geliştirilen yeni araçlarla rezerv kaynakları çeşitlendirilmiş; uluslararası rezervlerde artış ve döviz kurları üzerinde de istikrar sağlanmıştır. Bu kapsamda 2022 yılında yurt dışındaki yerleşik kişiler ile bu kişilerin yurt dışındaki şirketlerinin tasarruflarını ülkemizdeki bankalarda değerlendirmelerini sağlayan bir Türk lirası hesap türü olan Yurt Dışında Yerleşik Vatandaşlar Mevduat ve Katılım Sistemi (YUVAM) faaliyete geçirilmiştir. Bunun yanı sıra, yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin fiziki altın varlıklarının Türk lirası cinsinden mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülmesine imkân sağlayan Altın Cinsinden Fiziki Varlıkların Finansal Sisteme Kazandırılması uygulaması başlatılmıştır.

2022 yılının Aralık ayından itibaren Liralaşma Stratejisi’nin hem uzun hem kısa vadede fiyat istikrarını sağlama hedeflerine yönelik olumlu sonuçlar verdiği ve enflasyonda kademeli bir gerileme dönemi başladığı görülmektedir. Öte yandan, uygulanan politika çerçevesi 2022 yılında iktisadi faaliyette gözlenen güçlü performansın sürükleyici güçlerinden biri olmuştur. Ülkemiz 2022 yılında gerek gelişmiş gerek gelişmekte olan ülkelerden daha yüksek oranda büyürken, ihracatta rekor düzeylere ulaşılmış ve istihdamda diğer ülkelere kıyasla önemli artışlar sağlanmıştır.

Yapılan büyük çaplı yatırımların faaliyete geçmesi ve enerji fiyatlarında başlayan normalleşmenin desteği ile 2023 yılında dış ticaret ve cari dengenin daha olumlu bir noktaya geleceği öngörülmektedir. Bu çerçevede Liralaşma Stratejisi ve ekonominin paydaşlarıyla eş güdüm içinde alınan tedbirlerin katkısıyla enflasyonda kalıcı düşüş gerçekleşmesi beklenmektedir.

2022 yılı TCMB’nin aynı zamanda finansal inovasyon alanında da önemli adımlar attığı bir yıl olmuş, Dijital Türk Lirası Ağı üzerinde ilk ödemeler başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformunun 2023 yılında seçili bankalar ve finansal teknoloji firmalarının katılımıyla genişletilmesine yönelik çalışmalara başlanmıştır.

Son yıllarda küresel gündemin öncelikli konuları arasında yerini alan iklim değişikliği ile ekonomi ve finansal sisteme etkilerinin TCMB tarafından takibine ve bu konuda ulusal ve uluslararası paydaşlarla iş birliğine devam edilmiştir.

Geride bıraktığımız zorlu yıl içerisinde Bankamız önemli bir değerini kaybetti. Ekim ayında hayatını kaybeden Para Politikası Kurulu üyemiz, kıymetli hocamız Prof. Dr. Yusuf Tuna; ülkemizin alanında en yetkin akademisyenlerinden biriydi. Para Politikası Kurulunda birlikte görev yaptığımız sürede de engin bilgi ve tecrübeleri ile Kurulumuza büyük katkı sağlamıştı. Kendisini bir kez daha saygıyla ve rahmetle anıyorum.

TCMB olarak 2023 yılında yapımı tamamlanacak olan İstanbul Finans Merkezi’nde, Cumhuriyetimizin 100. yılını yaşamanın gururu ve sorumluluk bilinciyle, başta para politikaları olmak üzere, fiyat istikrarı ve finansal istikrarla ilgili tüm konularda kalıcı başarı ve sürdürülebilirlik odaklı yoğun bir çalışma içinde olacağız. Sahip olduğumuz araçları bütünleşik politika çerçevesi olan Liralaşma Stratejisi içerisinde kararlılıkla kullanacak, kalıcı fiyat istikrarı açısından destekleyici bir unsur olan finansal istikrarı da gözetmeye devam edeceğiz. 2023 yılının Şubat ayında gerçekleşen depremlerin yaralarının sarılmasına ilişkin çabalara da tüm gücümüzle katkı sunacak, ülkemizin eskisinden de güçlü bir biçimde yoluna devam etmesine yardımcı olacağız.