MENÜ
TCMB, akademik çalışmalara verdiği önem doğrultusunda, çalışanları tarafından hazırlanmış olan Çalışma Tebliğlerine ve Ekonomi Notlarına Genel Ağ sitesinde yer vermiştir. TCMB bünyesinde yapılan araştırmaların hakem değerlendirmesi sürecinden geçtikten sonra sunulduğu Çalışma Tebliğleri serisine 3 yayın eklenmiştir. Ekonomik gelişmelere dair tartışmalara zamanlı bir katkıda bulunmak ve TCMB bünyesinde Türkiye ekonomisi ve para politikası üzerine yapılan çalışmaların sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmak amacıyla hazırlanan Ekonomi Notları kapsamında ise dört not kamuoyu ile paylaşılmıştır.
Akademik Çalışmalar için Mali Destek Programı (AÇMDP) kapsamında 16 farklı konferans desteği başvurusu olmuş, yapılan değerlendirmeler sonucunda bunlardan sekizine destek sağlanmıştır. Ayrıca makroekonomi, parasal iktisat, finans ve sermaye piyasaları, bankacılık ve finansal aracılık, makro ve mikro ihtiyati düzenlemeler, uluslararası ekonomi ve finans konularındaki çalışmaları önceliklendiren ve editörlük ve hakemlik süreçleri TCMB tarafından yürütülen Central Bank Review adlı hakemli dergi 2022 yılında dört defa yayımlanmıştır. Söz konusu dergiye 2022 yılı içinde 133 makale başvurusu yapılırken, 12 adet makale kabul alarak yayımlanmıştır.
Öte yandan, TCMB çalışanlarının katkılarıyla hazırlanmış olan makaleler Sosyal Bilimler Atıf Endeksi’nde listelenen dergilerde yayımlanmıştır.
2022 yılında, Türkiye ekonomisindeki yapısal gelişmelere, özellikle de para politikasının etkinliğini sınırlandıran yapısal faktörlerin tespitine yönelik analizler, para politikasının reel sektör faaliyetleri üzerindeki etkilerinin yerinde gözlemi ve kurumlar arası iş birliği çerçevesinde politika önerileri geliştirme şeklinde tasarlanmış olan araştırma ve izleme faaliyetleri sürdürülmüştür. Söz konusu araştırma ve saha gözlemleri yeni verilerle desteklenmiş, çalışma sonuçları ilgililerle paylaşılmıştır.
Yapısal ekonomik gelişmelere yönelik 2022 yılında gerçekleştirilen faaliyetler dört temel başlık altında toplanmaktadır: (1) Türkiye ekonomisinin yapısal faktörlerinin para politikası ile etkileşimine dair araştırma faaliyetleri. (2) Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi ile Fiyat İstikrarı Komitesi platformlarında gıda ve tarımsal ürün fiyatlarına ilişkin bilgilendirmelerin yapılması ve fiyatlama davranışlarına ilişkin araştırmaların sunulması. (3) Araştırma çalışmalarını koordinasyon faaliyetleri. (4) Reel Sektöre İktisadi Mercek (RESİM) kapsamındaki saha izleme ve değerlendirme çalışmaları.
Türkiye ekonomisindeki yapısal gelişmeleri ve bu gelişmelerin para politikası ile etkileşimini incelemek üzere fiyatlama davranışları; piyasa yapısı ve rekabet, dış ticaret, cari denge ve firma dinamikleri; iş gücü piyasaları, verimlilik ve hanehalkı davranışları gibi başlıklarda çeşitli konular ampirik ve teorik yöntemlerle incelenmiştir. Elde edilen bulgular PPK süreçlerinde ve paydaş kurumlarla gerçekleştirilen toplantılarda politika yapıcılara düzenli bir şekilde sunulmuştur.
Gıda Komitesi, kalıcı fiyat istikrarını sağlamaya yönelik olarak tarım ve gıda sektöründeki yapısal ve konjonktürel sorunların çözümüne odaklanmıştır. Kurumlar arası iş birliği ile alınan Gıda Komitesi kararlarında, ilgili kurumların en üst düzeyde temsil edilmesi sayesinde çözüm odaklı bir iş birliği geliştirilmiş ve somut politika tedbirleri hayata geçirilmiştir. Bu bağlamda, 2022 yılında dört kez Gıda Komitesi toplantısı gerçekleştirilmiştir.
Gıda Komitesi kararları kapsamında TCMB tarafından yürütülen Gıda-EUS projesi çerçevesinde fiyat istikrarı açısından kritik önem arz eden gıda ve tarım ürünleri fiyatlarına dair veriler detaylı ve zamanlı olarak analiz edilmiş ve tedbir önerileri geliştirilmiştir. Bu alandaki güncel veri tabanı gıda ve tarımsal ürün piyasalarındaki yapısal problemlerin ve kritik gelişmelerin takibinde kullanılmakta; Komite toplantılarında sektördeki son gelişmeler hakkında düzenli bilgilendirmeler yapılmakta ve raporlar sunulmaktadır. Diğer yandan, Gıda-EUS çerçevesinde hazırlanan Dinamik Dış Ticaret Takip Sistemi sunumu aylık olarak, Kritik Gıda Ürünleri Enflasyon Gelişmeleri Raporu ise haftalık olarak ilgili Bakanlık ve kuruluşlarla paylaşılmaktadır.
TCMB, 2022 yılında da para politikası karar alma sürecinde nitelikli ve zamanlı bilgi kaynağı olarak reel sektördeki gelişmeleri dikkate almaya devam etmiştir. Bu çerçevede, farklı sektörlerdeki firmaların üst düzey yöneticileri ve sivil toplum kuruluşlarıyla görüşmeler yapılarak iktisadi faaliyete ilişkin kapsamlı bilgi edinilmiş, ekonominin gidişatı ile ilgili reel sektör hissiyatı zamanlı bir şekilde takip edilmiştir.
Konjonktürel gelişmeleri takip etmek amacıyla yapılan düzenli saha görüşmelerinin yanı sıra PPK’nın ilgi alanındaki gelişmelere ilişkin veya döneme özgü konularda tematik çalışmalar yürütülmüş ve raporlar hazırlanmıştır. Bu doğrultuda 2022 yılında; konjonktürel çalışmalar kapsamında 2.627 firma ve 25 sivil toplum kuruluşu, yatırım talep ve görünümünü takip kapsamında 827 firma ve tarım görüşmeleri kapsamında 288 üretici, birlik, dernek ve kuruluş olmak üzere toplam 3.767 görüşme gerçekleştirilmiştir.
Aylık periyotlarda yapılan görüşmelerden elde edilen bilgiler, iktisadi faaliyete (üretim, yurt içi ve yurt dışı satış, yatırım, istihdam, finansman koşulları, maliyet ve fiyat) ilişkin konjonktürel değerlendirmelerin daha sağlıklı yapılmasına katkıda bulunmuştur. Firma görüşmelerinde, reel sektör temsilcileriyle para politikası çerçevesi ve Liralaşma Stratejisi hakkında görüş alışverişinde bulunulmuş ve TCMB iletişim politikasının etkinliğine katkı sağlanmıştır. 2022 yılı enflasyon raporlarında “Firma Görüşmelerinden Elde Edilen Bulgular” başlıklı kutular yayımlanarak, konjonktürel görüşmelerden elde edilen bulgular kamuoyuyla paylaşılmıştır.
Bunlara ek olarak, TCMB’nin reel sektör ile iletişim fonksiyonunun Ankara ve İstanbul şubeleri dışındaki şubelerde de işlerlik kazanması kapsamında gerçekleştirilen eğitim programları 2022 yılında tamamlanmıştır. Eğitimlerin tamamlanmasıyla, 18 şubede çalışanların reel sektör çalışmaları faaliyetlerini düzenli olarak yürütür hale gelmesi sağlanmıştır.
Politika kararlarının daha etkin izlenebilmesi amacıyla yüksek frekanslı verilere kur korumalı mevduat ve ihracat satış bilgileri eklenmiş, düzenli takibi ve analizleri yapılmıştır. Reeskont kaynaklarının etkin dağılımının izlenmesi amacıyla büyük veri ortamında entegre veri tabanı oluşturulmuş, operasyonel süreçlerde kullanılmıştır. TCMB’nin politika ihtiyaçları kapsamında, büyük veri platformu eklenen yeni verilerle zenginleştirilerek işlevselliği artırılmıştır. Yüksek frekanslı yurt içi ve yurt dışı transfer verilerinin analiz süreçlerine katılması sağlanmıştır.
TCMB’de mevcut veri setlerine ekonomist, araştırmacı ve uzmanlarımızın erişimini kolaylaştırmak amacıyla, söz konusu veri setlerinin künye bilgilerinin yer aldığı Veri Envanter Sistemi kurulmuştur.
Ödemeler Dengesi İstatistikleri’nin iyileştirilmesi çalışmaları kapsamında, Eylül dönemi Ödemeler Dengesi İstatistikleri yayımı ile birlikte aşağıda belirtilen revizyonlar gerçekleştirilmiştir:
1) Çıkış Yapan Ziyaretçi Anketi (ÇYZA) ile derlenmekte olan turizm istatistiklerinde, TÜİK ve ilgili paydaş kurumlar ile yapılan çalışmalar sonucunda
Turizm istatistikleri revizyonu sonrası Cari İşlemler Hesabı altındaki “Hizmetler Dengesi/Seyahat/Gelir” kalemi, 2012 yılı Ocak ayı verisinden başlamak üzere güncellenmiştir.
2) “Birincil Gelir Dengesi/Ücret Ödemeleri/Gider” kalemi, revizyon öncesi, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Türkiye’de çalışma izni verilen yabancılara ilişkin çalışan sayısı ve ortalama ücret kullanılarak tahmin edilmekte iken; veri kalitesinin artırılması ve yeni veri kaynaklarının veri derleme sürecine entegrasyonu çalışmaları kapsamında, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) yabancı uyruklu sigortalılara dair sayı ve ücret verileri, uyruk ve istihdam edildikleri NACE sektörleri bazında temin edilmiş ve yeniden hesaplanmıştır. Bu kapsamda, söz konusu kalem 2017 yılı ocak ayı verisinden başlamak üzere güncellenmiştir.
Banknot basımına yönelik süreç iyileştirilmesine katkı sağlamak üzere araştırma ve geliştirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
E9 Emisyon Grubu 5. ve 6. Tertip banknotların imza değişikliği çalışmaları yapılmıştır (5. Tertip kapsamında 50 TL, 100 TL, 6. Tertip kapsamında 5 TL, 10 TL).
17-20 Ekim 2022 tarihleri arasında, Banknot Matbaası Genel Müdürlüğünün Kalite Yönetim Sisteminin ISO 9001 Standardına, İş Sağlığı Güvenliği Yönetim Sisteminin ISO 45001 standardına ve Çevre Yönetim Sisteminin ISO 14001 Standardına uygunluğu Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından tetkik edilmiştir. Tetkik sonucunda, Banknot Matbaası Genel Müdürlüğünün ISO 9001 Kalite, ISO 45001 İş Sağlığı Güvenliği ve ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi belgelerinin geçerliliğine karar verilmiştir.
Bilişim Teknolojileri (BT) alanında, TCMB’nin vizyonuyla uyumlu olarak ihtiyaç duyulan teknolojik çözüm ve sistemlerin oluşturulmasına ve bu sistemlerin güvenliği ile sürekliliğinin sağlanması çalışmalarına devam edilmiştir. Yıl içinde yapılan birçok çalışmadan öne çıkanlar şu şekildedir:
TCMB’nin Liralaşma Stratejisi aksiyonlarına ilişkin uygulamalar hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda Kur Korumalı Mevduat, YUVAM (Yurt Dışında Yerleşik Vatandaşlar Mevduat ve Katılım Sistemi), FATSİ (Fiziki Altından Dönen Kur Korumalı Hesap), Zorunlu Karşılık projeleri tamamlanmıştır.
TCMB’nin ihtiyaçlarına daha hızlı bir şekilde yanıt verebilmek, ortam alternatiflerini çoğaltarak sürekliliği yüksek tutmak ve sunulan hizmetleri uçtan uca izleyebilmek amacıyla TCMB teknoloji ve uygulama mimarisi dönüştürülmeye devam edilmiştir.
TCMB İstanbul Finans Merkezi yerleşkesi BT altyapısı tesisine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
Siber güvenlik dayanıklılığımızı artırmak için çalışmalar yapılmış ve veri güvenliğine yönelik önlemlerimiz artırılmıştır. Ayrıca siber güvenlik izleme altyapımıza yeni yetenekler kazandırılmıştır.
FAST sistemine katılım için ihtiyaç duyulan teknik sertifikasyonu kolaylaştırmak için katılımcılara yeni imkânlar sunulmuştur.
Karar alma süreçlerinde verinin daha etkin kullanımı için veri yönetişimi projelerine devam edilmiştir.
İnsan kaynakları uygulamalarının yenilenmesine ve süreçlerin dijitalleştirilmesine devam edilmiştir.
TCMB iş sürekliliğini artırmak amacıyla BT sistem ve uygulamalarının mevcut veri merkezlerine ek olarak farklı veri merkezlerinde de çalışabilmesi için gerekli altyapı iyileştirme çalışmalarına başlanmış ve bu yönde ilk denemeler başarı ile tamamlanmıştır.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi tarafından yayımlanmış olan Bilgi ve İletişim Güvenliği Rehberine uyum ve denetim çalışmaları yapılmış, TCMB ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi sertifikası, bu konuda yetkili ve bağımsız bir kuruluş tarafından yapılan denetimler sonucunda yenilenmiştir.
İş zekâsı altyapı kurgumuz iyileştirilmiştir.
İletişimi artırmak amacıyla kurum içi iletişim platformumuz yenilenmiştir.
TCMB dışına hizmet veren uygulamalarımızın güvenliğini artırmak, bunları daha verimli ve kolay yönetmek amacıyla Merkezi Erişim Denetim ve Yönetim Sistemi (API Gateway) kullanılmaya başlanmıştır.
TCMB çalışanlarının daha hızlı ve kaliteli hizmet alması için BT destek hizmetlerinde iyileştirmeler yapılmıştır.
Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi kapsamında; Dijital Türk lirasının kullanım senaryolarına ve mimarisine dair gereksinimler belirlenerek proje çalışma ortamı hazırlanmış, ilgili sistemler ve uygulamalar geliştirilmiş ve simülasyonlar ile testler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, pilot test çalışmalarıyla sistem performansı ve kullanıcı deneyimi ölçülmüş, analiz çalışmaları yapılarak birinci faz çalışmaları sürdürülmüştür.
TCMB bünyesinde çeşitli stratejik ileri teknolojiler için performans deneyleri gerçekleştirilmiş ve mevcut anlık ödeme sistemleri teknolojileri ile karşılaştırılmalarına yönelik çalışmalar yapılmıştır. Dijital Türk Lirası ve FAST sistemlerinin entegrasyonuna yönelik alternatif kurgular değerlendirilmiştir. Birinci faz kapsamında belirlenen kullanımlar için entegrasyon uygulamaları geliştirilmiş ve testler başarıyla tamamlanmıştır.
TCMB Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi birinci fazı kapsamında Dijital Kimlik ve Dijital Türk Lirası sistemleri entegrasyonu sağlanmıştır. Dijital Türk Lirası Sisteminde yer alan sistem işleticileri ve test katılımcısı kullanıcılar için finansal işlemlerde kullanılmak üzere dijital kimlikler oluşturulmuştur. Pilot test kullanıcılarının dijital cüzdan aracılığıyla farklı seviyelerde kimlik doğrulaması yapabilmesi, belgelerini saklaması ve finansal işlemlerinde kullanması sağlanmıştır.
Dijital Türk lirasının hukuki boyutuna yönelik çalışmalarda, dijital kimliklendirmenin proje için kritik önemi tespit edilmiş ve bu alandaki çalışmaların önceliklendirilmesine karar verilmiştir.
Farklı ağlarda ve teknolojilerde birlikte çalışabilirlik, dağıtık defter platformu üzerinde toptan ödemeler sistemi, veri mahremiyetini koruyan uygulamalar, yüksek performanslı mimari tasarımları, programlanabilir ödeme yöntemlerinin karşılaştırılması ve yenilikçi kullanım alanları konularında araştırma, geliştirme ve test faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
Diğer merkez bankalarıyla dijital para alanında uluslararası iş birliği imkânlarını tespit etmek amacı ile görüşmelere devam edilmiştir.
Sürekli büyüyen ve genişleyen veri kaynaklarının daha hızlı işlenmesi ve analiz edilmesi, sonuçların daha çabuk üretilmesi ve TCMB’nin kurumsal analiz kapasitesinin de artırılması amacı ile GPU sunucu entegrasyonu tamamlanmış ve mevcut makine öğrenme modelleriyle etkinliği test edilmiştir.
Kurum içi Python ve veri analizi eğitimleri verilerek çalışanların analitik kapasitelerini geliştirmelerine katkı sağlanmıştır.
